AZ

Alyaskada Rusiya Trampa məğlub oldu

Bakı. Trend:

Donald Trampla Vladimir Putinin 2025-ci il avqustun 15-dəAnkoricdə baş tutan görüşü dünya siyasətinin yaxın mərhələsininkonturlarını dərhal müəyyənləşdirən hadisə oldu. Danışıqlarınformatı Vaşinqton tərəfindən sərt şəkildə qurulmuşdu: ABŞ tərəfdənyalnız prezident və dövlət katibi deyil, həm də gücstrukturlarının, Konqresin və iqtisadi komandanın nümayəndələriiştirak edirdi. Bu isə institusional çərçivə yaradaraq hər addımınəvvəlcədən hesablanmasını və sonrakı sanksion-diplomatikmexanizmlərlə uzlaşdırılmasını təmin edirdi.

Kreml üçün danışıqlarda iştirak məcburi addım idi. Moskva ən azısanksiyaların yumşaldılmasının müzakirəsi və ya Ukrayna xətti üzrəkompromis işarəsi gözləyirdi. Amma Ankoricin nəticələri əksistiqamətdə oldu. ABŞ nə güzəşt, nə də “dondurma” formulu təklifetdi. Tramp açıq şəkildə bəyan etdi ki, irəliləyiş yalnız Qərbinşərtlərinin yerinə yetirilməsi ilə mümkündür. Bu isə təşəbbüsün tamşəkildə Vaşinqtonun əlində olduğunu təsdiqlədi.

Məhz Ankoric məkanının seçilməsi də simvolik mesaj daşıyırdı.ABŞ, Rusiyanın artıq qaydaları diktə edə bilmədiyi sərhədləri vəstrateji rəqabəti xatırladan bir məkanı seçdi. Tramp üçün bu görüşliderliyin və gündəmi nəzarətdə saxlamaq qabiliyyətinin nümayişioldu, Putin üçünsə siyasi mövqeyinin çıxışsız dar koridorasıxışdırıldığı an idi.

Ankoric danışıqları kompromisə yox, yeni reallığın təsbitinəçevrildi: Vaşinqton çərçivələri müəyyənləşdirir, Avropatransatlantik birliyi dəstəkləyir, Ukrayna əlavə arqumentlərqazanır, Kreml isə hər bir addımının onu daha da zəiflətməsinəşahidlik edir.

Danışıqlardan bir gün əvvəl Rusiya xarici işlər naziri SergeyLavrovun Ankorici ziyarəti isə diplomatik protokolun hüdudlarınıaşan hadisə oldu. Rəsmi çəkilişlərdə Lavrovun sinəsində irihərflərlə “SSRİ” yazılmış sviter geyindiyi görünürdü. İlk baxışdantəsadüfi görünən bu geyim elementi güclü siyasi manifestə çevrildi.Bu jest ironiyadan qəzəbə qədər geniş müzakirələr doğurdu. Kimlərsəbunu “trollinq”, kimlərsə isə aqressiya nümayişi kimi qəbul etdi.Amma diqqətli müşahidəçi üçün bu, Rusiyanın dərin identiklikböhranının siqnalı idi.

SSRİ-nin dağılmasından sonra Rusiya yeni dəyərlər sistemi yaradabilmədi. Himn, atributlar, gerb kimi sovet simvollarına qayıdıştarixə ehtiram deyil, çıxış yolu tapmayan zorakı əvəzləmədir.Moskva öz kimliyini çağdaş dünyaya yad olan, diktatura, azadlıqdanməhrumiyyət və aqressiya ilə assosiasiya olunan kod üzərindəqurmağa məcburdur.

Rusiyalı rəsmilərin istifadə etdiyi simvollar Medlin Olbraytınbroşları kimi incə diplomatik jestlər deyil, kobud güc nümayişidir.Lavrovun “Kim Lavrovla danışmaq istəmirsə, Şoyqu ilə danışacaq”yazılı futbolkası bunun parlaq nümunəsidir. Amma RusiyanınUkraynada hərbi uğursuzluqlarından sonra bu tip mesajlar təhdidkimi yox, aciz səs kimi səslənir. SSRİ yazılı sviterin seçilməsi dətəsadüfi deyildi: nə Rusiya imperiyası, nə də Alyaska obrazı iləçıxış etmək imkanı qalmadığından, Moskvanın özünü dünyaya təqdimetmək üçün tək üslubu “sovet nisgili” oldu.

Simvolik nümayiş Rusiyanın özünü böyük dövlət, imperiyalarınvarisi kimi təqdim etməsi üçün nəzərdə tutulmuşdu. Lakin reallıqtam əksini göstərdi.

Donald Tramp ilə Vladimir Putinin Ankoric görüşü Amerikadiplomatiyasının qələbəsinə çevrildi. Rusiya üçünsə bu görüş uğurdeyil, tələyə düşmək idi. Putin dünyaya Moskvanın dialoqa hazırolduğunu göstərməyə, ən azı sanksiyaların yumşaldılacağına ümidetməyə çalışırdı. Amma Tramp oyunu elə qurmuşdu ki, Rusiyanıngüzəşt istəyi nəticəsiz qaldı.

Putinin ABŞ prezidenti ilə bir masa arxasında əyləşməyə məcburqalması özü-özlüyündə simvolik məğlubiyyət idi. Kreml illərlə“özünütəmin edən güc” obrazını qururdu. Amma Alyaskada dünya tambaşqa Putini gördü - danışıqlar xahiş etmək məcburiyyətində qalanlideri.

Kremlə dörd zərbə vuruldu.
Birinci zərbə - danışıqların faktı idi. Tramp üçün bu, liderliyinnümayişi, Putin üçün isə məcburi addım oldu. Kreml artıq şərtləridiktə edən yox, onları dinləməyə məcbur qalan mövqeyə düşdü.

İkinci zərbə - konkret razılaşmaların olmaması. Putin Ankoricdənəliboş qayıtdı. Tramp isə qalib mövqedə idi: o, dünyaya göstərdiki, Rusiya sülhə hazır deyil və bununla sanksion təzyiqləringücləndirilməsi üçün arqumentləri möhkəmləndirdi.

Üçüncü zərbə - ritorik müstəvidə idi. İndi Ukrayna diplomatikmübarizədə yeni silah qazandı. Kiyev tam haqlı olaraq deyə bilər:“Putin sülh istəmir. Bizə müdafiəni gücləndirməkdə kömək edin.”

Dördüncü zərbə - strateji idi. Putin çuqçvanq vəziyyətinə düşdü.Onun atacağı hər bir addım vəziyyəti daha da ağırlaşdırır:müharibəni davam etdirmək resursların tükənməsinə və məğlubiyyətəaparır, ərazilərdən geri çəkilmək isə fiasko etirafı və nüfuzitkisi deməkdir.

Ankoric görüşü həqiqət anı oldu. O, göstərdi ki, Rusiya keçmişinsimvolları ilə yaşayır və dünyaya yeni heç nə təklif edə bilmir.Lavrovun sinəsindəki “SSRİ” yazısı - bu, diaqnoz idi. Bu, Moskvanınkeçmişdə ilişib qaldığının və gələcək qurmaq bacarığından məhrumolduğunun etirafı idi.

Putin üçün bu görüş strateji məğlubiyyətə çevrildi. Amerikagöstərdi ki, sərt oynamağa hazırdır və məhz Vaşinqton, yox, Moskvaoyunun qaydalarını müəyyənləşdirir. Rusiya isə bərabər səviyyədədanışmaq üçün arqumentsiz qalan, dialoqa can atan ölkə mövqeyindəgöründü.

Alyaska təkcə geosiyasi parçalanmanın yox, həm də Rusiyakimliyinin daxili böhranının simvoluna çevrildi. Kreml yenidənkeçmişin xəyallarına sığındı, amma dünya aydın şəkildə göstərdi:keçmiş gələcəyi əvəz edə bilməz.

Ankoric görüşünün ikinci hissəsi artıq danışıqlar zalında deyil,dünya bazarlarında cərəyan etdi. Maliyyə meydanlarının və ekspertdairələrinin reaksiyası Trampın diplomatik uğurunun davamınaçevrildi. ABŞ prezidenti göstərdi ki, Rusiyaya qarşı iqtisaditəzyiq alətləri Vaşinqtonun əsas təsir mexanizmi olaraq qalır.

Rusiya neft-qaz sektoruna yeni sanksiyaların mümkünlüyü barədəilk bəyanatlar dərhal nəticə verdi: neftin qiyməti qalxdı, rubl isədəyərdən düşdü. Tramp üçün bu, hesablanmış gediş idi. ABŞ həm özenerji istehsalçılarını möhkəmləndirdi, həm də Avropamüttəfiqlərinə böhran şəraitində Vaşinqtonun enerjitəhlükəsizliyini təmin etməyə hazır olduğunu nümayiş etdirdi.

Rusiya çıxılmaz vəziyyətə düşdü: karbohidrogen ixracı onun əsasgəlir mənbəyidir, lakin məhz bu sektor sanksiyalara qarşı ən həssassahədir. Tramp manevr imkanlarını daraldaraq Kremlin qarşısındaseçim qoydu: ya real güzəştlərə razı olmaq, ya da iqtisadikəndirinin daha da sıxılması.

Avropa paytaxtlarının reaksiyası xüsusi əhəmiyyət daşıyırdı.Berlin, Paris və Varşava daxili fikir ayrılıqlarına baxmayaraq,Ankoricin nəticələrini məmnunluqla qarşıladılar. Avropa üçün aydınoldu: Vaşinqton Kreml ilə “əsrin sövdələşmələri”nə getməyəcək vəUkraynanın təhlükəsizliyini qısamüddətli güzəştlərə dəyişməyə hazırdeyil.

Bundan əlavə, sammit Avropa enerji şirkətlərinə də siqnal oldu.Sanksiya rejimini dolanmaq və ya Rusiyaya sərmayə yatırmaq cəhdləriindi daha da riskli görünür. Lavrovun “SSRİ” yazılı sviteriMoskvanın dəyişmək niyyətində olmadığını bir daha göstərdi, bu isəonunla iş görməyi toksik etdi.

Baltikyanı ölkələr və Polşa üçün Ankoric görüşü onların NATO-dasəsinin eşidildiyinin təsdiqi oldu. Rusiya özünü tərəfdaş kimideyil, təhdid kimi göstərdi və bu, Ukraynaya hərbi dəstəyingücləndirilməsi və alyansın şərq cinahının möhkəmləndirilməsi üçünarqumentləri artırdı.

Kiyev üçün danışıqların nəticələri hədiyyə oldu. Realrazılaşmaların olmaması Putinin sülhə hazır olmadığının daha birsübutu kimi şərh edildi. Bu isə Ukrayna diplomatiyasına Vaşinqtonvə Brüssel qarşısında güclü arqument verdi.

İndi Zelenski və komandası əllərində inandırıcı bir formultutublar: “Amerika Rusiyaya əl uzatdı, amma Moskva imtina etdi.Deməli, bizə təkcə müdafiə deyil, həm də hücum silahı lazımdır.” Bumesaj artıq NATO və Avropa İttifaqının kuluarlarında səslənir.Yaxın aylarda Ukraynaya yardım paketinin genişlənəcəyi,uzaqmənzilli raketlər və yeni HHM sistemlərinin daxil ediləcəyigözlənilir.

Kreml üçün görüşün nəticələri dağıdıcı oldu. Təbliğat mediasıdanışıqların yekunlarını “bərabərhüquqlu fikir mübadiləsi” kimitəqdim etməyə çalışsa da, faktlar əksini göstərdi. Rusiya nəsanksiyaların yumşaldılması barədə ən kiçik işarə, nə də özgündəmini diktə etmək imkanı əldə etdi.

Daha mühüm məqam odur ki, Ankoric sammiti Rusiya elitasınasiqnal göndərdi. Ölkə daxilində getdikcə daha sərt səslənən suallaryaranır: əgər hər beynəlxalq sammit ardıcıl alçaldıcı nəticələrdoğurursa, mövcud rəhbərlik milli maraqları nə dərəcədə effektivmüdafiə edir?

Ankoric dönüş nöqtəsinə çevrildi. ABŞ üçün bu, qlobal liderliyimöhkəmləndirməyə doğru atılmış addım idi; Avropa üçün -konsolidasiyaya imkan; Ukrayna üçün - diplomatik hücumun yenimərhələsi. Rusiya üçünsə bu görüş onun strateji üfüqlərinin sürətlədaraldığını təsdiqlədi.

Ankoricin nəticəsizliyi “heç-heçə” deyil. Bu, fiqurların elədüzülüşüdür ki, Moskva hər gedişində vəziyyətini daha dapisləşdirir. Vaşinqton manevr azadlığını qorudu, müttəfiqlərinikonsolidasiya etdi və sanksiyaları - ilk növbədə Rusiyanın enerjisektoruna və onu dəstəkləyənlərə qarşı - sərtləşdirmək hüququnusaxladı. Bazarlar artıq bunu hiss etdi: neft qiymətlərigözləntilərdən dolayı dəyişkənlik göstərdi, “ikinci dərəcəli”sanksiyalar və “kölgə donanması”na qarşı təzyiq mövzusu ön planaçıxdı.

Ankoricdən sonra “böyük sövdələşmə” pəncərəsi demək olar ki,bağlandı. İrəliləyiş olmaması halında “çox ciddi” nəticələr olacağıaçıq bəyan edildi ki, bu da ikinci dərəcəli neft və neft məhsullarısanksiyaları, gəmilərin sığortalanması və sertifikasiyasına sərtnəzarət, üçüncü ölkələrdə emal proseslərinə təzyiq və ABŞ-da tariftədbirləri deməkdir.

Kreml hələ də “köhnə” tələblərdə israr edir: Kiyevin NATO-danimtinası, işğalların tanınması, “demilitarizasiya”. Bu isə Qərbüçün qəbul edilə biləcək ticarət predmeti deyil, çünki hər hansıgüzəşt ABŞ və Avropa siyasətində siyasi intihara bərabərdir. Nəticəbudur: Ankoricdə heç bir razılaşma əldə olunmadı və ABŞ ilə Aİ-dəUkraynaya yardımı, o cümlədən uzaqmənzilli raketləri və əlavə HHMsistemlərini artırmaq tələbi böyüyür. Rusiyanın şəhərlərə növbətiraket zərbəsi Vaşinqtondakı məsləhətləşmələr fonunda bu prosesinyalnız sürətlənməsinə gətirəcək.

Ankoricdən sonra Berlinin, Parisin və Şərqi Avropapaytaxtlarının reaksiyası bir cümləyə sığır: Ukraynanın hesabına“böyük sövdələşmə” olmayacaq. Praktiki planda bu, sanksiyaların vəhüquqi mexanizmlərin sinxronizasiyası, ortaq silah istehsalıproqramlarının genişlənməsi və NATO-nun şərq cinahınıngücləndirilməsi deməkdir. Biznes müstəvisində isə nəticə aydındır:Rusiyaya investisiya toksik olaraq qalır, ikinci dərəcəli sanksiyariski isə yüksək olaraq qalır.

Rusiyanın xammal alıcıları indi Vaşinqton üçün ayrıca hədəfəçevrilib. Ankoricdən sonra vasitəçilərə və daşımacılara qarşıünvanlı tədbirlərin ehtimalı artdı. Çin balanslı davranmağa, yüksəktexnologiya seqmentlərində ikinci dərəcəli sanksiyalara düşməməyəçalışacaq. Hindistan isə istisnalar üçün bazarlıq edəcək. Ammaartıq “cərimə tarifləri” və ikinci dərəcəli tədbirlər barədəmüzakirələrin gündəmə gəlməsi belə rus nefti ilə əməliyyatları dahaaz proqnozlaşdırıla bilən və daha bahalı edir. Bu, fiziki həcmlərindərhal azalması olmasa belə, Kremlin resurs bazasını daraldır.

Ankoric diplomatiyanın uğursuzluğu yox, reallığın üzə çıxmasıoldu: Moskva tanınma və güzəşt axtarışına gəlmişdi, ammakompromissiz tərəf damğası və təzyiqlərin sərtləşməsi perspektiviilə qayıtdı. ABŞ hərəkət azadlığını saxladı, Avropa birliyinimöhkəmləndirdi, Ukrayna əlavə siyasi arqumentlər qazandı. Rusiyaisə - eyni keçmişin simvolları və gələcəkdəki boşluqla qaldı.

Qısaca desək, Kremlin qarşısında üç yol var - pis, daha pis və“muzey yolu”. Və o, simvollara nə qədər çox müraciət edirsə, bir oqədər aydın görünür: strateji gələcəyi yoxdur.

Seçilən
37
36
az.trend.az

10Mənbələr