AZ

Elektrikli avtomobilinizi şarj edərkən çox yaxınında dayanmayın!

Elektrikli avtomobillər, karbon tullantılarını azaltmaları və fossillə yanacaqla işləyən nəqliyyat vasitələri ilə müqayisədə daha ətraf mühit dostu olmaları səbəbilə uzun müddətdir "təmiz nəqliyyatın" simvolu kimi qiymətləndirilir. Lakin bu çevrilmənin hər bir addımı düşünüldüyü qədər problemsiz irəliləmir. 

HİT.az xəbər verir ki, Los-Ancelesda aparılan yeni bir tədqiqat, sürətli doldurma stansiyalarının ətrafında gözlənilməz səviyyədə hava çirklənməsi yarandığını ortaya qoyub.

UCLA tədqiqatçılarının apardığı işə görə, çoxu "Tesla Supercharger" olan 50 müxtəlif sürətli doldurma stansiyasında aparılan ölçmələrdə, bu sahələrdəki havada incə hissəcik (PM2.5) miqdarı şəhər ortalamaları ilə müqayisədə təxminən iki dəfə çox olduğu müəyyən edilib. İncə hissəciklər, tənəffüs yolu ilə birbaşa ağ ciyərlərə çata bilən və sağlamlıq baxımından risk daşıyan kiçik hissəciklər kimi tanınır.

Tədqiqatda, bu stansiyalardakı havanın keyfiyyət göstəriciləri adətən kubmetrə 15 ilə 20 mikroqram arasında ölçülüb. Bu göstərici, Los-Ancelesdakı orta şəhər havasında müşahidə edilən 7-8 mikroqramlıq dəyərdən xeyli yüksəkdir. Hətta benzin doldurma stansiyalarında ölçülən təxminən 12 mikroqramlıq səviyyəni də keçmiş vəziyyətdədir. Daha heyrətləndirici olan isə, tədqiq edilən doldurma stansiyalarının yarısında Dünya Sağlamlıq Təşkilatının müəyyən etdiyi məhdud dəyərlərin aşıldığının görülməsidir.

Tədqiqatın müəlliflərindən Yuan Yaoya görə, bu vəziyyətin əsas səbəbi, sürətli doldurma cihazlarının soyutma sistemlərində istifadə edilən güclü ventilyatorlardır. Bu ventilyatorlar ətrafdakı tozu, əyləc lövhələrindən və təkərlərdən ayrılan hissəcikləri havaya qarışdıraraq birbaşa insanların olduğu yerə yönləndirir. Yəni, problemin mənbəyi doldurma cihazlarının özü deyil, ətrafdakı hissəciklərin cihazlar tərəfindən havaya daşınmasıdır.

Tədqiqatı idarə edən UCLA Ətraf Mühit Sağlamlığı professoru Yifanq Çu isə, bu təsirlərin yalnız doldurma stansiyalarının çox yaxın ətrafında hiss edildiyini bildirir. Müxtəlif məsafələrdə aparılan ölçmələr, bir neçə metr məsafədə çirklənmənin sürətlə azaldığını göstərir. Yüzlərlə metr məsafədə isə dəyərlər, şəhərin fon səviyyələrinə qədər enir.

Çuya görə bu vəziyyət, doldurma stansiyalarını tamamilə sorğulamaq əvəzinə, planlaşdırma mərhələsində bəzi tədbirlər görülməsi lazım olduğunu göstərir: "Bu texnologiyaları yayındırarkən, ətraf mühit təsirlərini də nəzərə almalıyıq. Xüsusilə doldurma avadanlıqlarının yaratdığı lokal çirklənmə nəzərdən qaçırılmamalıdır".

Tədqiqat, elektrikli avtomobillərin ətraf mühit üstünlüklərini inkar etmir. Əksinə, fossillə yanacaqla işləyən avtomobillərin buraxdığı qazların, xərçəng xəstəliyinə səbəb olan maddələr və iqlim dəyişikliyini sürətləndirən kimyəvi maddələr ehtiva etdiyi vurğulanır. Lakin diqqət çəkilmək istənilən, bu yeni texnologiyaların hər bir mərhələsinin də tamamilə “təmiz” qəbul edilməməsi lazım olduğudur.

UCLA tədqiqatçıları, tənəffüs yolu ilə qəbul edilən incə hissəciklər üçün təhlükəsiz bir hədd olmadığını və buna görə də mümkün olduğu qədər uzaq durmağın ən ağıllı seçim olacağını bildirirlər. Doldurma cihazlarının yaxınlığında aparılan ölçmələrdə təkcə toz deyil, həm də əyləc və təkər mənşəli metal hissəciklərinə də rast gəlinib.

ABŞ üzrə sürətli doldurma stansiyalarının sayı sürətlə artarkən, bu mövzu daha da əhəmiyyət kəsb edir. Təkcə 2025-ci ilin ikinci rübündə 700-dən çox yeni stansiya istifadəyə verilib. Ümumi sayı 11.400-ü keçmiş vəziyyətdir və gələn il yüzlərlə stansiya daha açılacaq.

Samir

Seçilən
39
10
hit.az

10Mənbələr