Anar Məmmədxanovla bir söhbətin ardından
Anar Məmmədxanov İstanbula gəlmişdi.
2007-nin baharı idi.
Zəng elədi ki, gəlim bir az beynim dincəlsin.
Gəldi, üç-dörd gün gözəl zaman keçirdik.
Çempionlar Liqasının 1/8 mərhələsi yaxınlaşırdı.
Axşam yeməklərindən birində final haqqında təxminlər edirdik.
Birdən ciddi görkəm alıb, “Bilirsən, klubun adını nahaq “Qarabağ” yazıblar, gərək “Karabakh” olaydı” dedi.
Etiraz etmək istədim, amma baxdım ki, haqlıdır.
Beynəlxalq tanınma və brendinq baxımından “Karabakh” yazılışı daha məqbul olardı.
Dedim ki, bir gün Qarabağ azad olunacaq, “Qarabağ” da sərhədləri aşıb dünya futbol arenasına çıxacaq…
“Bəs mən də onu deyirəm da, o zaman Avropada çoxları klubun adını tələffüz edə bilməyəcəklər”, – Anar sözümü kəsdi və əsbələşərək əlavə etdi: “Problem ondadır ki, Qarabağ klubunun bizim Qarabağımızla, Azərbaycanla bağlı olduğunu Qərbdə bilməyəcəklər”…
Həqiqətən də, dünyada Qarabağı ərazi olaraq "Karabakh" kimi bilirlər.
“Ancaq “Karabakh” yazılanda da bəzi ölkələrdə klub Azərbaycan komandası kimi yox, “mübahisəli ərazi” klubu kimi təqdim oluna bilərdi”, – “gənc və hazırcavab” dostuma dedim. Və fikrimi də belə izah etdim:
“Avropada “Qarabağ FK”-nın “Karabakh”la eyni şey olduğunu az sayda futbolsevər bilir”.
Anar gülümsədi və rus dilinə keçərək “математик математика издалека видит” (riyaziyyatçı riyaziyyatçını uzaqdan tanıyır) dedi.
İki riyaziyyatçının ortaq məxrəcə gəlməsinə sevinmişdi…
Yadınızdadırmı, klub əvvəllər UEFA və FIFA sənədlərində tez-tez "Karabakh" kimi transliterasiya olunurdu. “Q” hərfi Qərb dillərində çox vaxt işlədilmədiyi üçün xaricdə “Qarabağ” “Karabakh” kimi yazılır və ya tələffüz edilirdi. Bu isə klubun brendinin vahid şəkildə tanınmasına mane olurdu.
Azərbaycan türkcəsində “Qarabağ” kimi yazılmalıdır – düzgün yazılışı məhz elədir.
Yəni “Qarabağ” yazılışı Azərbaycan xalqının mədəni, tarixi irsinin bir hissəsidir.
“Karabakh” yazılışı isə rus və ingilis dillərindəki ənənəvi yazılışdır.
Marketinq və imic məsələsi baxımından isə..
Məsələn, “Qarabağ FK” Avropada sabit brend kimi tanınsaydı, həm futbol azarkeşlərinin, həm də medianın şüurunda Azərbaycanla bağlı assosiasiya daha güclü olur.
Lakin “Karabakh” şəklində yazılış Ana dilimizdə orijinallığın itirilməsi, Azərbaycanla ideoloji və mədəni bağların zəifləməsi kimi də görülə bilər.
Digər tərəfdən “Karabakh” kimi işlədilməsi bəzən erməni tərəfi ilə əlaqəli təsəvvürlərə yol acırdı.
Bu da “Qarabağ Azərbaycanın tərkib hissəsidir” mesajını zəiflədə bilərdi.
Ancaq Qarabağ zəfərindən sonra bu şəkildə interpretasiyalar artıq mümkün deyil.
Çünki bilməyənlər də bilir ki, Qarabağ Azərbaycandır.
Yəni siyasi kontekstdə spekulyasiyalara səbəb verən ərazi mübahisələri də artıq yoxdur.
Nəticə etibarı ilə klub əgər sırf futbol brendi kimi beynəlxalq aləmdə tanınmaq istəsəydi “Karabakh” yazaraq müəyyən üstünlüklər qazana bilərdi (oxunuşun asan olması, tanış görünüş, göz alışqanlığı və s.).
Ancaq milli və ideoloji baxımdan “Qarabağ” yazmaq o dövr üçün siyasi baxımdan vacib idi.
O söhbətdə rebrendinq məsələsi haqda danışıb-danışmadığımı xatırlamıram.
Ancaq yadımdadır ki, 1951-ci ildə Ağdamda yaradılmış futbol klubunun ilk adının “Məhsul” olduğunu xatırlayıb xeyli gülüşmüşdük.
Sonrakı illərdə klub müxtəlif adlarla çıxış edib:
1968–1982 – “Şəfəq”;
1982–1987 – “Kooperator”;
1987-dən etibarən – yenidən “Qarabağ”.
1993-də Ağdam şəhəri erməni işğalına məruz qaldıqdan sonra “Qarabağ” öz doğma stadionunu itirdi və fəaliyyətini Bakıda davam etdirməyə başladı…
İndi Anar həyatda olsa idi əminəm ki, klubun yavaş-yavaş aid olduğu yerə köçməsindən danışar, oyunların isə müvəqqəti olaraq Xankəndində keçirilməsini dəstəkləyərdi…
“Qarabağ” klubunun Çempionlar Liqasına çıxdığı gündə Anar Məmmədxanovu (1970-2011) sevgi və sayğı ilə anmaq istədim…
