Bakı. Trend:
E3 ölkələri - Almaniya, Fransa və Böyük Britaniya Vyana NüvəSazişi üzrə “snapback” (sansksiyaların avtomatik bərpası)mexanizmini işə salıb.
Trend xəbərverir ki, bu barədə Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatındabildirilib.
Bu addımın İranın Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı (JCPoA)çərçivəsində götürdüyü öhdəlikləri uzun müddət sistemli şəkildəpozmasına cavab olaraq atıldığı qeyd edilib. Əgər otuz gün ərzindəbu istiqamətdə diplomatik həll yolu tapılmasa BMT-nin İranla bağlısanksiyaları yenidən qüvvəyə minəcək. Bununla da İrana nüvə vəraket texnologiyaları ilə bağlı hər hansı məhsulun ötürülməsiqadağan olunacaq və silah embarqosu bərpa ediləcək.
Qeyd edək ki, İranın nüvə proqramının mülki xarakterdaşıyıb-daşımamasına dair əsaslı şübhələrlə bağlı uzunmüddətlimübahisələrdən sonra Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, ABŞ,Rusiya, Çin və İran 2015-ci ildə “Vyana Nüvə Sazişi” adlı BirgəHərtərəfli Fəaliyyət Planını imzalamaqla məsələnin danışıqlar yoluilə həllinə cəhd göstərib.
Lakin Donald Tramp prezidentliyinin birinci dövründə - 2018-ciilin mayında ölkəsinin JCPoA-dan çıxdığını açıqlamış və əvvəllərdayandırılmış ikinci dərəcəli sanksiyaları yenidən tətbiq etmişdi.İran isə 2019-cu ildən etibarən JCPoA üzrə nüvə öhdəliklərinimərhələli şəkildə dayandırmış, uranın istehsalının artırılmasını və60 faizədək zənginləşdirilməsini bərpa etmişdi. Baydenadministrasiyası 2021–2022-ci illərdə nüvə sazişinə qayıtmaq vəsanksiyaları aradan qaldırmaq niyyətini nümayiş etdirmişdi.
Vyana danışıqlarında razılaşmanın bəzi konturlarımüəyyənləşdirilsə də, İran 2022-ci ilin mart və avqust aylarındatəqdim olunan kompromis paketlərini rədd edib. E3 dövlətləri bunacavab olaraq, JCPoA çərçivəsində nəzərdə tutulmuş sanksiyalarıAvropa İttifaqı və Böyük Britaniya qanunvericiliyində qüvvədəsaxlayıblar.
E3 ölkələri İranın nüvə proqramının inkişafının region üçünciddi təhlükə yaratdığını qeyd edərək, diplomatik həll yolunun hələdə açıq olduğunu və məsələnin İranın öz öhdəliklərini şəffafşəkildə yerinə yetirməsindən asılı olduğunu vurğulayıblar.Bəyanatda İranın xüsusilə uranın zənginləşdirilməsi ilə bağlıməhdudiyyətlərə riayət etməsi və Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi(BAEA) ilə tam əməkdaşlıq həyata keçirməsi tələb olunub.
