Ulusal.az xəbər verir ki, ABŞ-ın Vaşinqton şəhərində yerləşən federal apellyasiya məhkəməsi cümə günü prezident Donald Trampın tətbiq etdiyi beynəlxalq tariflərin əksəriyyətini qeyri-qanuni hesab edib. Məhkəmə qərarında Trampın bu tariflərlə prezident səlahiyyətlərini aşdığı qeyd olunub.
7-4 nisbəti ilə qəbul edilən qərarda bildirilir ki, ABŞ qanunları prezidentə elan edilmiş fövqəladə hallara cavab olaraq müəyyən tədbirlər görmək səlahiyyəti versə də, bu tədbirlər sırasına tariflər və ya vergilərin tətbiqi aid edilmir.
Məhkəmə qərarında qeyd olunur:
“Tramp administrasiyasının tətbiq etdiyi bəzi tariflər miqyası, məbləği və müddəti baxımından məhdudiyyətsizdir və bu da qanunla müəyyən edilmiş səlahiyyət çərçivəsini aşır.”
Bu qərar Trampın ticarət siyasətinə ən böyük hüquqi zərbə kimi qiymətləndirilir və ali məhkəmənin məsələ ilə bağlı yekun qərar verməli olacağı gözlənilir. Apellyasiya məhkəməsi qərarın oktyabrın 14-dən qüvvəyə minəcəyini açıqlayıb.
Trampın reaksiyası: “Bu qərar Amerikanı məhv edəcək”
Qərarın ictimaiyyətə açıqlanmasından dərhal sonra Donald Tramp sosial media hesabında məhkəməni siyasi qərəzdə ittiham edib və qərarın “ABŞ-a qarşı hücum” olduğunu bildirib:
“Əgər bu qərara icazə verilsə, Amerika Birləşmiş Ştatları məhv olacaq. Tariflər işçilərimiz və Amerika istehsalçıları üçün ən yaxşı vasitədir,” – deyə o bildirib.
Qərar Trampın ABŞ-ın bütün ticarət tərəfdaşlarına 10% baza tarifləri tətbiq edən “Azadlıq Günü” təşəbbüsünü və “qarşılıqlı” tarif siyasətini də əhatə edir.
Məhkəmə: IEEPA tarif tətbiqinə əsas vermir
Tramp administrasiyası tarifləri Beynəlxalq Fövqəladə İqtisadi Səlahiyyətlər Aktına (IEEPA) əsaslanaraq tətbiq etdiyini iddia edib. Bu qanun prezidentə bəzi fövqəladə hallarda beynəlxalq iqtisadi əməliyyatlara müdaxilə etmək imkanı verir.
Lakin məhkəmə qərarında bildirilir ki, IEEPA tariflər haqqında heç bir müddəa ehtiva etmir və prezidentə bu sahədə məhdudiyyətsiz səlahiyyət vermək Konqresin niyyəti ilə ziddiyyət təşkil edir.
Qərarda deyilir:
“ABŞ qanunvericiliyində prezidentə tarif tətbiq etmək səlahiyyəti yalnız bu səlahiyyəti aydın və konkret şəkildə ifadə edən qanunlarla verilir. IEEPA isə bu cür dil və müddəalardan məhrumdur.”
Administrasiyadan reaksiya: “Qərara qarşı mübarizə aparacağıq”
Ağ Evin sözçüsü Kuş Desai məsələ ilə bağlı açıqlama verərək, Trampın tariflərdən “milli və iqtisadi təhlükəsizliyi qorumaq məqsədilə” istifadə etdiyini bildirib.
“Prezidentin tətbiq etdiyi tariflər hələ də qüvvədədir və biz bu məsələdə qələbə gözləyirik,” – deyə Desai qeyd edib.
Bloomberg-in məlumatına görə, qərarın dərhal qüvvəyə minəcəyindən ehtiyat edən administrasiya rəsmiləri – xəzinədarlıq katibi Skott Bessent, ticarət naziri Hovard Lutnik və dövlət katibi Marko Rubio – bu qərarın ABŞ üçün diplomatik təhlükə yarada biləcəyini bildirib.
Strateji və Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin keçmiş ticarət rəsmisi William Reinsch bildirib ki, administrasiya belə bir qərarı gözləyirdi və tarifləri saxlamaq üçün alternativ hüquqi yollar üzərində işləyir.
Qərar, Trampın tarif siyasətinə qarşı məhkəməyə müraciət edən VOS Selections Inc adlı şirkətin işi üzrə verilib. Şirkət və digər kiçik biznes sahibləri bu tariflərin “ölkə üzrə kiçik müəssisələr üçün dağıdıcı nəticələr doğurduğunu” iddia ediblər.
Qeyd edək ki, iyul ayında apellyasiya məhkəməsində keçirilən dinləmədə hakimlər administrasiyanın arqumentlərinə skeptik yanaşıb və Trampın əsaslandığı qanunların tarifləri əhatə etmədiyini vurğulayıblar.
Trampın tarif siyasəti qlobal iqtisadiyyatda qeyri-müəyyənlik yaradaraq inflyasiya ilə bağlı narahatlıqları artırıb. Xüsusilə ABŞ-Çin ticarət müharibəsi dövründə tətbiq edilən rüsumlar bir çox sektorları təsirləndirib və kiçik bizneslər üçün ciddi maliyyə itkiləri ilə nəticələnib.
Hazırkı qərar Trampın gələcək siyasəti və prezidentliyə namizədliyi üçün hüquqi və siyasi maneə ola bilər.
