Qazaxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev xalqa müraciətində ölkənin enerji strategiyasında köklü transformasiya prosesinə girdiyini açıqlayıb. Lakin bu transformasiyanın memarları arasında Rusiyanın dövlət nüvə şirkəti “Rosatom” və Çinin enerji nəhəngləri var. Tokayev, “Rosatom”la əməkdaşlıq çərçivəsində tikilməkdə olan ilk AES-in ölkənin artan enerji ehtiyacını ödəmək üçün kifayət etməyəcəyini, ikinci və üçüncü stansiyaların planlaşdırılmasına başlamağın vacib olduğunu bildirib.
Hafta.az-ın yazdığına görə, Tokayevin bəyanatı Qazaxıstanın enerji təhlükəsizliyi adı altında Moskva və Pekindən daha dərin texniki və iqtisadi asılılığa sürüklənməsi ilə bağlı narahatlıqları yenidən gündəmə gətirib. 2025-ci ilin yayında “Rosatom”un rəsmi podratçı təyin edilməsi Rusiyanın regionda strateji təsirini gücləndirir, eyni zamanda Çinlə qurulan nüvə əməkdaşlığı Qazaxıstanın Çinin iqtisadi cazibəsinə tab gətirə bilməsi riskini yaradır. Bu arada, Qazaxıstanı Türküstanın enerji və texnologiya mərkəzinə çevirmək məqsədinə uyğun olaraq, beş il ərzində 6,3 GW bərpa olunan enerji tutumunun sistemə inteqrasiyası planlaşdırılır. Bununla belə, Tokayev kömürün ölkə üçün strateji resurs olaraq qaldığını vurğulayıb.
2024-cü il referendumunda nüvə layihələrinə 71 faiz ictimai dəstək verilməsi bu strategiyanın legitimliyi kimi təqdim edilir. Lakin ekspertlər bu rəqəmin ictimaiyyəti yetərincə məlumatlandırıb- məlumatlandırmadığını sual altına qoyurlar. “Rosatom”un keçmiş təhlükəsizlik qalmaqalları və Çinin infrastruktur layihələrində tez-tez görülən şəffaflığın olmaması Qazaxıstanın enerji gələcəyini təkcə texniki deyil, həm də siyasi risklərlə dolu edir. Astananın enerji diplomatiyası təkcə elektrik enerjisi istehsalının deyil, həm də geosiyasi tendensiyaların yenidən müəyyən edildiyi sahəyə çevrilir.
