Yeni tədris ili başlayır və sentyabrın 15-i Azərbaycanda ənənəvi olaraq “Bilik günü” kimi qeyd olunur. Bu gün yalnız şagird və tələbələrin yox, həm də cəmiyyətin ümumi gələcəyinə açılan yeni bir səhifədir. Təhsil eksperti Kamran Əsədov qeyd edir ki, hər yeni tədris ili ölkənin sosial-iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayır: “Təhsilin keyfiyyəti birbaşa gələcək nəsillərin formalaşmasına təsir edir. Bu gün məktəbə ilk dəfə qədəm qoyan uşaqlar sabah ölkənin iqtisadiyyatını, siyasətini və elm sahəsini idarə edəcək şəxslərdir”.
Dünya ölkələrinin təcrübəsi göstərir ki, tədris ilinin başlanğıcı sadəcə rəsmi mərasim deyil, həm də dövlətin təhsilə verdiyi dəyərin göstəricisidir. Məsələn, Finlandiyada şagirdlər sentyabrın əvvəllərində məktəbə başlayır və orada təhsil sisteminin əsas məqsədi uşaqları stresssiz, yaradıcı düşüncəyə söykənən mühitdə böyütməkdir. UNESCO-nun məlumatına görə, Finlandiya ibtidai məktəb şagirdlərinin 95 faizi məktəbi yüksək motivasiya ilə bitirir. Təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirir ki, “Azərbaycanın təhsil siyasətində də uşaqların yaradıcılıq qabiliyyətlərinin inkişafı prioritet olmalıdır. Sadəcə akademik bilik yox, sosial bacarıqlar da nəzərə alınmalıdır”.
Statistik göstəricilər göstərir ki, Avropa İttifaqı ölkələrində təhsil ilinə başlayan hər 100 şagirddən orta hesabla 85-i tam orta təhsili başa çatdırır. Azərbaycanda isə bu göstərici son illərdə yüksəlməyə başlayıb. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2025/2026-cı tədris ilində ölkədə 1,6 milyon şagird məktəb partasına oturub. Bu, təhsilin kütləviliyini göstərsə də, keyfiyyət göstəricilərinin daha da yaxşılaşdırılmasına ehtiyac olduğunu ortaya qoyur. Təhsil eksperti Kamran Əsədov sitat gətirir: “Dünya təcrübəsi sübut edir ki, təhsil sahəsinə edilən hər bir investisiya gələcəkdə iqtisadi artımın mühüm amilinə çevrilir. Dünya Bankının hesablamalarına görə, təhsilə qoyulan hər 1 dollar 2-3 dollar gəlirlə geri qayıdır”.
Yeni tədris ilinin başlanması eyni zamanda valideynlərin, müəllimlərin və ictimaiyyətin üzərinə daha böyük məsuliyyət qoyur. ABŞ-da aparılan tədqiqatlara görə, valideynlərin təhsil prosesinə fəal qoşulduğu məktəblərdə şagirdlərin nailiyyəti 30 faiz daha yüksək olur. Təhsil eksperti Kamran Əsədov vurğulayır ki, “Azərbaycan məktəblərində valideyn-müəllim-şagird əməkdaşlığı gücləndirilməlidir. Təhsil yalnız məktəb divarları arasında yox, həm də ailədə, cəmiyyətdə davamlı proses kimi qurulmalıdır”.
Dünya təcrübəsində tədris ilinin başlanması həm də pedaqoqların dəyərləndirilməsi ilə müşayiət olunur. Yaponiya məktəblərində müəllimlər ən yüksək ictimai statusa sahibdirlər. OECD-nin “Education at a Glance 2024” hesabatına görə, Yaponiya müəllimlərinin 78 faizi öz peşəsindən yüksək məmnunluq ifadə edir. Azərbaycanda da müəllim peşəsinin nüfuzunun artması üçün son illərdə atılan addımlar — müəllimlərin diaqnostik qiymətləndirilməsi, əmək haqlarının mərhələli artırılması və stimullaşdırıcı layihələr bu istiqamətdə vacibdir. Təhsil eksperti Kamran Əsədov qeyd edir ki, “Müəllimlərin sosial statusunun möhkəmlənməsi, onların maddi rifahının yaxşılaşdırılması birbaşa təhsilin keyfiyyətinə təsir edir. Çünki müəllim motivasiyalı deyilsə, şagirdin də uğuru risk altına düşür”.
Yeni tədris ilinin başlanğıcı həm də gələcəyə inamın simvoludur. UNESCO-nun son məlumatlarına görə, bu il dünyada 258 milyon uşaq məktəbə gedə bilməyəcək. Bu, qlobal miqyasda böyük çağırışdır. Təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirir ki, “Azərbaycanın üstünlüyü ondan ibarətdir ki, bütün uşaqlar üçün məktəbə çıxış imkanı təmin olunur. Amma əsas məsələ məktəbə getmək deyil, məktəbdə keyfiyyətli təhsil almaqdır”.
Beləliklə, 15 sentyabr Bilik günü həm milli, həm də qlobal baxımdan təhsilin vacibliyini xatırladır. Bu gün başlayan tədris ili bir uşağın həyatı üçün yeni mərhələ, bir müəllim üçün yeni məsuliyyət, bir ölkə üçün isə gələcəyə atılan strateji addımdır. Təhsil eksperti Kamran Əsədovun sözləri ilə desək, “Ən böyük sərvətimiz nə neft, nə də qazdır. Ən böyük sərvətimiz məktəb partasında əyləşən uşaqlardır. Onlara verilən bilik ölkənin gələcək taleyini müəyyənləşdirəcək”.
Bəhman Hüseynli
