Vyetnamda bir mağarada tapılan 12 min illik skelet qalıqlarının dünyanın ən qədim qətl qurbanlarından birinə aid ola biləcəyi açıqlanıb.
Oxford Universitetindən arxeoloq Kristofer Stimpsonun rəhbərlik etdiyi komanda TBH1 adlandırılan 35 yaşlı kişinin başqa bir insanın hücumu nəticəsində ölmüş ola biləcəyini müəyyən edib.
Boynunda daş uc tapıldı
2017–2018-ci illərdə Trang An dünya irs siyahısı ərazisindəki Thung Binh 1 mağarasında aşkar edilən skelet üzərində aparılan araşdırmalar zamanı kişinin sağlam olduğu, lakin boynunda ciddi travma olduğu müəyyən olunub.
Tədqiqatçılar dəfn olunduğu yerdə kuvars daşından hazırlanmış işlənmiş bir uc tapıblar. Bu daş bölgədəki digər alətlərdən fərqli idi və kənardan gətirilmişdi.
Smithsonian Təbiət Tarixi Milli Muzeyindən Benjamin Uttinq bildirib ki, bu daş ucu Thung Binh 1 və ya ətrafdakı yaşayış yerlərində rast gəlinən heç bir alətlə uyğunlaşmır. Uttinq qeyd edib ki, bu isə kim tərəfindən və haradan gətirildiyi barədə suallar doğurur.
Yaralanma və infeksiya nəticəsində ölüm
Analizlər göstərib ki, kişinin boynundakı əlavə qabırğa sümükləri sınıb və bu bölgədə infeksiya əmələ gəlib. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, insan daş uclu nizə və ya oxla boynundan vurulub və yaranın iltihabı nəticəsində günlər və ya həftələr ərzində ölüb.
İnsanlıq tarixində digər nümunələr
Bu tapıntı Cənub-Şərqi Asiyada ən qədim qətl hadisəsi kimi qiymətləndirilir. Daha əvvəl Sudandakı Jebel Sahaba qəbiristanlığında 13 min il əvvəl baş verən zorakılıq izləri, Alp dağlarında isə 5.300 il əvvəl öldürülmüş “Buz Adam” Ötzi kimi nümunələr qeydə alınmışdı.
Stimpson bildirib ki, travma ilə onu yaradan alətin eyni məzarda tapılması həm bu bölgə, həm də bu dövr üçün fövqəladə bir tapıntıdır.
Araşdırma Proceedings of the Royal Society B jurnalında dərc olunub.
