Dünyanın ən iri neft-qaz şirkətlərindən biri olan Shell gözlənilməz addım ataraq “yaşıl texnologiyalara” yönəlib. Şirkət elektromobil batareyaları üçün xüsusi istilik mayesi təqdim edib. Bu maye akkumulyatoru 10 faizdən 80 faizə qədər 10 dəqiqədən az müddətdə doldurmağa imkan verir. Bu, elektromobil sahiblərinin “doldurma narahatlığını” aradan qaldıra və onları benzinlə işləyən maşınlarla rahatlıq baxımından eyni səviyyəyə gətirə bilər.
Elektromobillərin sürətli doldurulması hələ də onların geniş yayılmasının əsas maneələrindən biridir. Məsələn, “Hyundai Ioniq 5” kimi qabaqcıl modellərdə belə 84 kVt·saatlıq batareyanın 10 faizdən 80 faizə qədər doldurulması sürətli stansiyalarda 18–30 dəqiqə çəkir. Əsas səbəb batareyanın həddindən artıq qızmasıdır ki, bu da özəklərin tez sıradan çıxmasına, tutumun azalmasına və hətta təhlükəli istilik reaksiyalarına yol aça bilər.
Shell mühəndislik şirkəti RML Group ilə birgə EV-Plus Thermal Fluid adlı maye hazırlayıb. Bu, Shell-in öz Gas-to-Liquid (GTL) texnologiyası əsasında yaradılmış elektrik keçirməyən xüsusi mayedir. Batareyanın içinə doldurulur, özəklərin arasında boşluqları tutur və istiliyi birbaşa kənara ötürərək effektiv soyutma təmin edir. Bu texnologiya yüksək yükləmə gücünə (400 kVt və daha çox) imkan yaradır və istilik gərginliyini minimuma endirir. 34 kVt·saatlıq batareyada aparılan sınaqlar 10 faizdən 80 faizə qədər doldurmanın 10 dəqiqədən az çəkdiyini göstərib. Shell bildirir ki, bu texnologiya yalnız sürəti deyil, həm də təhlükəsizliyi artırır və batareyanın ömrünü uzadır.
Hesablamalara görə, əgər texnologiya yüngül və aerodinamik elektromobildə tətbiq edilsə, enerji səmərəliliyi 10 km/kVt·saat olan avtomobil hər dəqiqə 24 kilometr yol qət etmək üçün enerji toplaya bilər. Bu, indiki bir çox modellərin göstəricilərindən 5 dəfə yüksəkdir. Müqayisə üçün: “Hyundai Ioniq 5”in göstəricisi 6,78 km/kVt·saat, bazarda ən səmərəli model olan “Lucid Air Pure”un isə 8,04 km/kVt·saatdır. Heç bir seriyalı elektromobil hələ 10 km/kVt·saat səmərəlilik əldə etməsə də, Shell-in texnologiyası batareyaların daha yığcam və yüngül dizayn edilməsinə imkan aça bilər.
Rəqabət də getdikcə artır. Çin şirkəti CATL 2025-ci ildə “Shenxing Gen 2” modelini təqdim edib. Bu batareya hər saniyədə 2,4 kilometr məsafəyə bərabər enerji yığır və 800 kilometr məsafə üçün nəzərdə tutulmuş akkumulyatoru 20 dəqiqəyə 0-dan 100 faizə qədər doldurur. Digər versiya “Shenxing Pro Super-Fast Charging LFP” isə saniyədə 0,8 kilometr məsafəlik enerji yığır, həddindən artıq qızmadan qoruyur və -20 °C-də işləyə bilir. CATL 240 000 kilometr zəmanət verir. Shell-in üstünlüyü isə ondan ibarətdir ki, şirkət artıq Tesla, GM, Ford kimi istehsalçılara soyuducu mayelər təklif edir və yeni texnologiyasını mövcud elektromobillərə də inteqrasiya edə bilər. Şirkət bu yeniliyi 2025-ci il 6–9 oktyabr tarixlərində Detroytda keçiriləcək The Battery Show North America sərgisində nümayiş etdirəcək.
Texnologiyanın əsas üstünlükləri yüksək sürət (10 dəqiqəyə 70 faiz doldurma), təhlükəsizlik (mayenin elektrik keçirici olmaması), batareyanın yüngülləşdirilməsi və komponentlərin azaldılmasıdır. Mənfi tərəflər isə hələ ki, yalnız kiçik ölçülü batareyada sınaqdan keçirilməsi, seriyalı istehsal üçün uzunmüddətli uyğunlaşdırmaya ehtiyac və qiymətin məlum olmamasıdır.
Shell-in bu addımı şirkətin dayanıqlı enerjiyə keçid strategiyasına uyğun gəlir. Elektromobil bazarında əsas problemlərdən biri doldurma infrastrukturu və batareyaların effektivliyidir. Əgər EV-Plus Thermal Fluid texnologiyası yeni modellərə tətbiq olunarsa, bu, benzinli avtomobillərdən elektriklilərə keçidi xeyli sürətləndirə bilər.
Qısası, Shell-in EV-Plus Thermal Fluid texnologiyası elektromobillərin cəmi 10 dəqiqəyə 10 faizdən 80 faizə qədər doldurulmasını vəd edir. Sınaqlar çox ümidverici nəticələr göstərib və nəzəri hesablamalar hər dəqiqə 24 kilometr məsafə qət etməyə imkan verdiyini təsdiqləyir. Texnologiya hələ inkişaf mərhələsində olsa da, gələcəkdə elektromobillərin daha rahat, təhlükəsiz və sürətli doldurulmasına şərait yarada, bazarı tam dəyişdirə bilər. Neft nəhəngi Shell isə bu dəfə yaşıl inqilabın önündə dayanmaq niyyətindədir.
Hazırladı:
Səbuhi MƏMMƏDOV
XQ
