Ses qazeti saytından verilən məlumata görə, ain.az xəbər verir.
"Ритм Евразии" (Avrasiya ritmi) qəzetində Rusiyanın yeni miqrasiya siyasəti konsepsiyası və regionda miqrasiya proseslərinin vəziyyəti haqda analitik Aleksey Podımovun maraqlı məqaləsi dərc olunub. Məqaləni oxucularımıza təqdim edirik.
Rusiyanın yeni miqrasiya siyasəti konsepsiyasının qəbulundan sonra bir çoxları bunun əmək miqrantlarını qəbul etmək praktikasının kökündən dəyişdirilməsi istiqamətində ən azı ilk addım olduğu qənaətinə gəldilər. Bu, təkcə MDB və Aİİ (Avrasiya İqtisadi İttifaqı) ölkələrinə deyil, həm də daha uzaq ölkələrə də aiddir. Bu sırf praqmatik sənədin bu cür qiymətləndirilməsinin əsasını təşkil edən arqumentlərə baxdıqda aydın olur ki, miqrasiyanın əsasən əməklə əlaqəli olduğu və ölkəyə cinayətkarlar deyil, işçi qüvvəsi idxal etdiyimiz unudulur.
Axı, həm əsasən mənfi bir fenomen olan qlobalizm, həm də əsasən iqtisadi cəhətdən müsbət inteqrasiya apriori olaraq yalnız mal və xidmətlərin deyil, həm də işçi qüvvəsinin sərbəst hərəkətini nəzərdə tutur. Əmək axını ənənəvi olaraq ən geniş mənada miqrasiya ilə qarışdırılır, o cümlədən 21-ci əsrdə getdikcə daha çox baş verdiyi kimi, məcburi miqrasiya da daxil olmaqla.
Dünya yavaş-yavaş əsasən iqtisadi inteqrasiya ilə əvəz olunan G7 qloballaşmasının diktəsi altında yaşamağa davam edir. Əmək qüvvəsinin hərəkəti məhz Aİİ kimi aydın iqtisadi fokuslu inteqrasiya birliklərinin əhəmiyyətli üstünlüklərindən biri olaraq qalır. Bununla belə, eyni şey postsovet məkanında da doğru ola bilər, çünki bunu etmək üçün siyasi iradə var. Lakin, görünür, bir sıra ölkələrdə rusofobiya potensialı hələ tükənməyib, xüsusən də onu bəsləyə biləcəklər hələ də var.
.jpg)
Lakin, aşağı əmək xərcləri ilə deyil, əsasən Rusiya şəraitinə uyğunlaşma qabiliyyəti ilə bağlı əhəmiyyətli kadr üstünlüyündən istifadə etmək getdikcə çətinləşir. Əmək miqrasiyası, Aİİ-nin özünün və təsir dairəsinin genişlənməsinin son zamanlar bir qədər yavaşlamasının səbəblərindən biri kimi görünür. Bu, potensial yeni üzvlərin miqrasiyanın zəif idarə olunması ilə bağlı həmişə haqlı olmayan qorxuları ilə əlaqədardır.
Bu, Aİİ-nin yalnız öz ölkələrində deyil, MDB ölkələrindən birində (ilk növbədə, əlbəttə ki, Rusiyada) işləmək istəyənlər üçün əsas yaşayış və digər şərait yaratmadığına, həm də bunun üçün tam funksional hüquqi çərçivə yaratmasına baxmayaraq baş verir. Xüsusilə miqrantların uyğunlaşması və qəbul edən ölkələrdə hüquqi statusu baxımından bunun hərtərəfli olduğunu iddia etməzdik, amma fakt budur ki, 5 üzv dövlətin qanunları hazırda miqrant işçilərin axınına demək olar ki, heç bir maneə yaratmır.
Əlbəttə ki, əks-trendin, yəni Rusiyadan və ya Belarusdan digər Aİİ ölkələrinə əmək miqrasiyasının demək olar ki, olmamasını tənqid etmək olar. Miqrasiyanın artıq işçilərin hərəkətindən kənara çıxdığı və uzun müddət ailə üzvləri ilə tamamlandığı bir təcrübənin əsaslandırılmasını da şübhə altına almaq olar. Lakin miqrasiya millətçiləri və həddindən artıq həvəsli məmurları qorxutmaq üçün bir növ qorxulu vəziyyətə çevrilməməlidir, xüsusən də miqrantların böyük əksəriyyəti öz ölkələrində faktiki olaraq Rusiya təsirinin agentləri hesab edilməli olduğundan.
Miqrasiya və miqrantlarla bağlı ən ağır vəziyyət keçmiş SSRİ məkanında deyil, Avropa İttifaqında yaranıb, amma Rusiyanın da miqrantlar ölkəsi olduğunu iddia edənlər az deyil. Bu açıqlama artıq təəccüblü deyil, baxmayaraq ki, ölkəmizin uzun illərdir keçmiş Sovet İttifaqından, indi isə daha uzaq yerlərdən miqrant axınını qarşılıqlı fayda ilə artırmaq əvəzinə, necə qoruyub saxladığının təfərrüatlarını az adam araşdırır. Müxtəlif ekspertlər miqrantların Rusiya ÜDM-nin artımına verdiyi töhfəni 4-7 faiz və ya daha çox qiymətləndirirlər, lakin bu töhfə heç də pulsuz deyil.
Rusiyadan olan əmək miqrantlarının evlərinə göndərdiyi vəsaitlərin axını ilə bağlı təxminlər çox müxtəlifdir. Mərkəzi Banka istinadən nisbətən rəsmi təxminlərə görə, bu köçürmələr 10 milyard dollardan çoxdur. Lakin bu, əlbəttə ki, "qanunsuz" və "boz" sxemlər vasitəsilə ödənişləri nəzərə almır. Dünya Bankı və Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatının bu yaxınlarda təxminən 700 milyard dollar kimi qeyd etdiyi xaricdən gələn miqrantların etdiyi köçürmələrin ümumi məbləğində Rusiyadan olan "miqrantların" payını hesablamağa çalışsaq, ən azı 20 milyard dollar əldə edirik.
Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə Komitəsinin sədri Kirill Kabanovun müntəzəm olaraq istinad etdiyi hesablamalara görə, əmək miqrantları 2025-ci ilin yanvar-aprel ayları ərzində təkcə Qırğızıstana 1 milyard dollardan çox pul köçürüblər.
Dövlət Dumasındakı "Ədalətli Rusiya" fraksiyasının lideri Sergey Mironov bu ilin əvvəlində daha təsirli rəqəmləri açıqladı. Onun ictimai çıxışı göstərdi ki, 2024-cü ilin sonuna qədər təkcə Qırğızıstan və Özbəkistan vətəndaşları Rusiyadan öz ölkələrinə 14 milyard dollardan çox pul köçürüblər. Siyasətçi həmçinin miqrantların böyük əksəriyyətinin Rusiyada heç bir vergi ödəməməsindən təəssüfləndiyini bildirib. Bu son məqam, şübhəsiz ki, diqqətçəkəndir, lakin işəgötürənlər nəticədə miqrantlar üçün Rusiya xəzinəsinə ödəyirlər və miqrant fobiyasına əsaslanan mübahisələr aparmaq əvəzinə, onlara müraciət etmək daha yaxşı olardı.
Uzun illərdir Rusiyanın nə qədər miqranta ehtiyacı olduğu sualına qəti cavab vermək çətin, bəlkə də qeyri-mümkün olub. Rusiyanın onlara ümumiyyətlə ehtiyacı olub-olmaması uzun müddətdir ciddi bir sualdır, lakin prosesi manipulyasiya etmək istəyən kifayət qədər insan var, əlbəttə ki, öz mənfəətləri olmadan deyil.
Rusiya Federasiyası Ticarət və Sənaye Palatasının rəhbəri Sergey Katırının son açıqlamasında Rusiyanın Nepal, Banqladeş və Vyetnamdan miqrant axınını qəbul etməyə hazırlaşdığını elan etdi. O, əsasən Rusiya biznesinə təklif etdiyi üstünlükləri qeyd edərək, bu cür uzaq ölkələrdən işçi qüvvəsi cəlb etmək ehtiyacını müdafiə etdi. Rusiya Ticarət və Sənaye Palatasının rəhbərinin sözlərinə görə, "uzun illərdir davam edən demoqrafik azalma səbəbindən kəskin olan işçi qüvvəsi çatışmazlığını aradan qaldırmaqla yanaşı, müqavilələrin vaxtında yerinə yetirilməsini təmin etmək mümkündür. Bu, həm də işçilərin özləri üçün bir fürsətdir: Rusiyada əmək haqqı onların vətənlərinə nisbətən bir yarım dəfə yüksəkdir".
Sergey Katırın həmçinin qeyd edib ki, MDB ölkələrindən miqrant axını əhəmiyyətli dərəcədə qalacaq, lakin onların təklifi məhduddur, çünki bu ölkələrdə işçi qüvvəsi uğrunda rəqabət güclənir.
Rusiya işgüzar dairələrinin bu yanaşması fonunda qonşu ölkələrdə Moskvanın guya miqrantlara qarşı fobik mövqeyini sərt tənqid etmək cəhdləri narahatlıq doğurmaya bilməz. Bu baxımdan, Azərbaycanla bağlı problemləri qeyd etmək olar. Xatırlayaq ki, Bakı vətəndaşlarının müdafiəsinə qalxıb Moskva ilə mübahisəyə girmədi. Yeri gəlmişkən, bu problem, tarixin salnaməsinə atılmaq üzrədir.
Bakı Rusiyada miqrasiya siyasətinin sərtləşdirilməsinin daha çox təməl qaydanın yaradılması məsələsi olduğunu anlayır. Bundan əlavə, Rusiya miqrantların ölkəyə uyğunlaşmasını təmin etmək üçün hər cür səy göstərir.
Sözsüz ki, Moskvanın əsas etirazı miqrantların kütləvi şəkildə cinayətkarlaşmasına və bir qədər az təhlükəli, lakin çox iddialı diaspor hərəkatınadır.
Lakin bu, Mərkəzi Asiya ölkələrindəki hakimiyyət orqanlarının çıxış qaydalarını yumşaltmasına və hətta vətəndaşlarına digər ölkələrdə iş tapmaqda kömək göstərməsinə mane olmayıb, əksinə, onları təşviq edib. Yaxın regiondan olan işçilərə qarşı qarşılıqlı maraq indi təkcə Avropada deyil, həm də Yaxın Şərqdə, bir sıra Asiya ölkələrində və təəccüblüdür ki, Çində getdikcə daha çox özünü göstərir.
Bu baxımdan, Mərkəzi Asiya ölkələrinin liderlərinin bu yaxınlarda bir sıra xarici ölkələrlə əmək miqrasiyası müqavilələri imzaladığını qeyd etmək lazımdır. Bu, heç bir şəkildə keçmiş Sovet respublikalarının büdcələrinə yalnız rubl və dollarla deyil, həm də milli valyutalarla milyardlarla dollar gətirən Rusiyaya "kadr genişlənməsini" inkar etmir. Aİİ üzv dövlətləri əsasən Rusiyaya diqqət yetirməyə davam etsə də, regionda ən böyük (40 milyon) əhalisi olan qonşu Özbəkistan artıq Polşa, Sloveniya, Slovakiya, Latviya, Bolqarıstan və Almaniya ilə müqavilələr bağlayıb. Sonuncu artıq Özbəkistandan olan yüksək ixtisaslı mütəxəssislər üçün sadələşdirilmiş işə qəbul proseduru təmin edir. Lakin Aİİ daxilində miqrant axını artıq yüz minlərlə olsa da, onlardan Avropa ölkələrinə işçi axını hələ də əhəmiyyətsizdir və Özbəkistandan da hələ 5000 nəfəri keçməyib.
Maraqlıdır ki, 10.000 özbək və 8.000 qırğız işçisi üçün kvota ayırmağa hazır olan Böyük Britaniyanı dərhal 100.000 iş yeri təmin etməyə hazır olan Cənubi Koreya geridə qoyub. Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri daha da səxavətli olub, 1 milyona qədər Orta Asiyalını işə götürməyə hazırdır. Rusiyanın əmək bazarı Türkiyə ilə də rəqabətlidir. Türkiyə artıq 220.000-dən çox Orta Asiya vətəndaşını qəbul edib və ən azı bir o qədər də dəvət etməyə hazırdır.
Lakin, regiondaxili miqrasiyanı, hətta Orta Asiya ölkələrindən 330.000 nəfərin Qazaxıstana işləmək üçün gəldiyini nəzərə alsaq belə, hələlik heç kim Rusiya ilə ciddi rəqabət aparmır. Təkcə 2024-cü ildə Özbəkistan, Tacikistan və Qırğızıstandan 2 milyondan çox işçi Rusiyaya daxil olub. Eyni zamanda, Rusiya iqtisadiyyatında, o cümlədən miqrantların əksəriyyətinin işlə təmin olunduğu tikinti sahələrində ixtisaslı kadrların artan çatışmazlığı uzun müddətdir ki, heç kim üçün sirr deyil.
Tərcümə- Elçin Bayramlı
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “İnsan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi, vətəndaşların hüquqi, siyasi mədəniyyət səviyyəsinin yüksəldilməsi, sosial və siyasi fəallığının artırılması” istiqaməti çərçivəsində hazırlanıb
Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün ain.az saytını izləyin.
