Qlobal iqlim böhranının ən fəlakətli təsirlərindən, qasırğalardan, daşqınlardan və digər amillərdən əziyyət çəkən ölkələrin liderləri Braziliyada keçirilən Birləşmiş Millətlər Təşkilatının iqlim konfransı olan COP30-u təcili tədbir görməyə çağırıblar. SİA xəbər verir ki, dünya liderləri iqlim konfransının rəsmi açılışından əvvəl sürətlə azalan Amazon meşələrinin kənarında toplaşıb və bir çoxları dünyanın zərərli qaz tullantılarının əksəriyyətini istehsal edən varlı ölkələrlə inkişaf etməkdə olan dövlətlər arasındakı fərqi daha yaxşı balanslaşdırmağa diqqət yetiriblər.
Braziliya Prezidenti Luis İnasio Lula da Silva meşələrin qırılmasının qarşısını almaq, qazıntı yanacaqları istehsalını azaltmaq və lazımi resursları səfərbər etmək üçün konkret bir yol xəritəsinin vacibliyini vurğulayıb.
Başqa bir təşəbbüs tələb olunan hədəflərdən daha az emissiya istehsal edənlərin potensial olaraq kredit ala və öhdəliklərini aşanlara sata biləcəyi ortaq qlobal karbon bazarı yaratmağı hədəfləyir. Daha varlı ölkələr ötən il Azərbaycanda keçirilən sammitdə daha kasıb ölkələrə istiləşmə iqliminin geniş təsirləri ilə mübarizə aparmaq üçün 300 milyard dollar vəd etmişdilər, lakin hələ ki, bu öhdəliklər yerinə yetirilməyib.
Bundan əlavə, inkişaf etməkdə olan ölkələr və beynəlxalq müdafiə qrupları bu rəqəmin ehtiyacları ödəmək üçün qeyri-kafi olduğunu iddia edirlər və müxtəlif formalarda hökumət və özəl yardımlarda 1,3 trilyon dollar hədəfini gözləyirlər.
Cümə günü liderlərin görüşü zamanı haitili diplomat Smit Avqustin “Melissa” qasırğasının ölkəsini viran qoyduğunu, kiçik ada dövlətlərinin isə iqlim dəyişikliyinə ən az səbəbkar olduğunu bildirib. Keniyanın vitse-prezidenti Kithure Kindiki bildirib ki, ötən həftə ölümcül sürüşmənin baş verdiyi Şərqi Afrika ölkəsində əsrdə bir dəfə baş verən şiddətli quraqlıqlar və dağıdıcı daşqınlar həyatları məhv etməyə davam edir. Barbadosun Baş naziri Mia Mottli bildirib ki, 2022-ci ildə Misirdə keçirilən konfransda yaradılan İtki və Zərər Fondunun hələ də 800 milyon dollardan az kapital bazası var, Yamayka isə 7 milyard ABŞ dollarından çox ziyana məruz qalır, Kuba, Haiti və ya Baham adalarında da vəziyyət ağırdır.
Afrika İttifaqı Komissiyasının sədri Mahmud Əli Yusuf iqlim böhranının ən zərərli təsirlərindən əziyyət çəkən ölkələrin liderlərindən xeyriyyəçilik deyil, iqlim ədaləti tələb edib.
Bir çox lider, həmçinin Prezident Donald Trampın rəhbərliyi altında iqlim dəyişikliyini “saxtakarlıq” adlandıran və qazıntı yanacaqlarını daha dərindən araşdırarkən danışıqlara elçi göndərməkdən imtina edən ABŞ-ı tənqid edib.
BMT Ətraf Mühit Proqramı (UNEP) bu həftənin əvvəlində hazırladığı son hesabatda bildirib ki, dünyanın növbəti on il ərzində Paris Sazişi çərçivəsində müəyyən edilmiş beynəlxalq səviyyədə razılaşdırılmış hədəf olan 1,5 dərəcə Selsi qlobal istiləşmə həddini aşması çox ehtimal olunur.
BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş Braziliyada toplaşan rəsmilərə proseslərə rəhbərlik etməyi və ya məhv olmağa aparmağı seçə biləcəklərini bildirib. “Bir çox korporasiya iqlim böhranından rekord mənfəət əldə edir, milyardlarla dollar lobbiçiliyə, ictimaiyyəti aldatmağa və irəliləyişin qarşısını almağa xərclənir, xeyli sayda lider bu köklü maraqların əsiri olaraq qalır”, - deyə o vurğulayıb.
