Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhd şahzadəsi Məhəmməd bin Salmanın 18 noyabrda Vaşinqtona planlaşdırılan səfəri, Krallığın Yaxın Şərq sülh siyasətinin formalaşmasında aparıcı rolunun başa düşülməsində əsas mərhələ kimi qəbul edilir.
Hafta.az-ın yazdığına görə, bu, Fələstin məsələsi, Qəzzadakı hadisələr və ABŞ-ın İbrahim Sazişlərini Səudiyyə Ərəbistanını da əhatə etmək üçün genişləndirmək üçün təzyiqi ilə bağlı olduqca həssas regional mühit fonunda baş verir.
Beynəlxalq təzyiqlərə baxmayaraq, Səudiyyə Ərəbistanı İsraillə normallaşma istiqamətində atılan hər hansı bir addımın yalnız Fələstin dövlətinin yaradılması üçün aydın bir yol xəritəsi çərçivəsində mümkün olduğunu qətiyyətlə müdafiə edir. Bu, Krallığın öz milli və regional maraqlarını qorumaq öhdəliyini nümayiş etdirir və sülh proseslərinə məsuliyyət və tarazlıqla rəhbərlik etmək qabiliyyətini təsdiqləyir.
ABŞ-ın Yaxın Şərq Kəşfiyyatının keçmiş direktor müavini Conatan Banikov vurğulayır ki, Səudiyyə Ərəbistanı müstəqil Fələstin dövlətinin yaradılması üçün real bir yol olana qədər normallaşma istiqamətində heç bir addım atmayacaq. Onun sözlərinə görə, vəliəhd şahzadə Krallığın siyasi çəkisindən istifadə edərək, Vaşinqtonun suveren Fələstin ideyasına açıq dəstəyini təmin edir və Səudiyyə Ərəbistanının milli prinsiplərdən ödün vermədən beynəlxalq tarazlığı idarə etmək qabiliyyətini nümayiş etdirir.
“Krallıq eyni zamanda təhlükəsizliyini və strateji müstəqilliyini gücləndirir: Vaşinqtonla danışıqlar elə qurulub ki, heç bir diplomatik razılaşma Krallığın öz qərarlarını qəbul etmək və həyati maraqlarını qorumaq suveren hüququna təsir etməsin”, - o deyib.
Körfəz Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri Əbdüləziz bin Saqr qeyd edir ki, normallaşmanı Fələstin dövlətinin yaradılması ilə əlaqələndirmək regional dinamikanın dərindən başa düşülməsini əks etdirir.
“Ər-Riyadın prioriteti təhlükəsizlik məsələlərini diplomatik normallaşma prosesindən ayırmaq və uzunmüddətli strateji çevikliyi təmin etməkdir. Eyni zamanda, Səudiyyə Ərəbistanı ABŞ ilə müdafiə və texnoloji əməkdaşlığı dərinləşdirməyə çalışır. Qarşıdan gələn müdafiə müqaviləsi - tam ittifaq müqaviləsi olmasa da - Krallığın silah və qabaqcıl texnologiya sahələrində imkanlarını gücləndirmək üçün mühüm addım olacaq. Vaşinqton İnstitutunun tədqiqatçısı David Makovski hesab edir ki, bu addım uzunmüddətli tərəfdaşlığın təməlini qoyacaq və Səudiyyə Ərəbistanına Fələstin məsələsinə sarsılmaz dəstəyini qoruyarkən regional təhlükəsizliyi müstəqil mövqedən idarə etməyə imkan verəcək”, - o bildirib.
Krallığın Fələstin məsələsinə siyasi yanaşması qəti və ardıcıl olaraq qalır.
Səudiyyə Ərəbistanı Xarici İşlər Nazirliyinin müşaviri Manal Radvan bildirib ki, istənilən normallaşma yalnız şərtlər yerinə yetirildikdə baş verə bilər: İsrail qoşunlarının Qəzzadan çıxarılması, Fələstin muxtariyyətinin geri qayıtması və beynəlxalq təhlükəsizlik qüvvələrinin yerləşdirilməsi. Bu yanaşma təkcə Fələstin hüquqlarını qorumur, həm də Səudiyyə Ərəbistanının sülh siyasətinin formalaşmasında əsas oyunçu kimi nüfuzunu gücləndirir.
Vəliəhd şahzadənin səfəri böyük regional dəyişikliklərin - Qəzza müharibəsinin, İsrailin HƏMAS infrastrukturuna hücumlarının, Livan və Yəməndəki İranla müttəfiq qrupların hücumlarının baş verdiyi bir vaxta təsadüf edir. Bu hadisələr İranın təsirini zəiflədib, Ər-Riyada müstəqil danışıqlar və manevrlər üçün daha çox imkan verib. Krallıq strateji suverenliyini və uzunmüddətli maraqlarını qoruyarkən dialoq aparmaq qabiliyyətini nümayiş etdirir.
Ərəb və Qərb diplomatik mənbələri təsdiqləyir:
Ər-Riyad peşəkar və ehtiyatlı şəkildə danışıqlar aparır, gələcək hər hansı bir razılaşmanın Səudiyyə Ərəbistanının milli maraqlarını əks etdirməsini və Fələstinin dövlətçilik hüququnu qorumasını təmin etmək üçün müdafiə, siyasi və iqtisadi məsələləri birləşdirir.
Bu, müdafiə əməkdaşlığı, texnoloji investisiyalar və siyasi razılaşmalar da daxil olmaqla çoxqatlı bir strategiyadır. Bütün bunlar qərar müstəqilliyini və uzunmüddətli strateji planı qoruyarkən həyata keçirilir.
Səudiyyə Ərəbistanı strategiyası Ər-Riyadın yalnız iştirakçı deyil, həm də Yaxın Şərqin gələcəyinin formalaşdırıcısı olduğunu göstərir. Krallıq mövcud böhranla məhdudlaşmır. O, davamlı sülhü təmin edəcək, Fələstin hüquqlarını qoruyacaq və ABŞ ilə müdafiə müqaviləsinin gələcəkdə tam hüquqlu bir ittifaqa çevrilməsinə imkan verəcək uzunmüddətli şərtlər formalaşdırır. Bundan əlavə, yaradıldığı gündən bəri Səudiyyə Ərəbistanı ərəb həmrəyliyini dəstəkləmək, xarici təhdidlərə müqavimət göstərmək, İslam dünyasının maraqlarını müdafiə etmək, münaqişəli ölkələr arasında vasitəçilik etmək, Fələstin məsələsini və iki dövlətli həlli müdafiə etmək üçün ərəb və İslam işlərində mərkəzi rol oynayıb. Bu siyasət güc, müdriklik və diplomatik tarazlığı birləşdirərək Ər-Riyadı regional sabitliyin aparıcı təminatçısı halına gətirib.
Səudiyyə Ərəbistanı ərəb birliyini pozmadan və ya xarici təzyiqə boyun əymədən milli maraqlara əsaslanan strateji qərarlar qəbul etmək qabiliyyətini sübut edib. Məhz bu, Krallığa Yaxın Şərqdə gələcək sülhün əsas memarı olmaq üçün mənəvi, siyasi və tarixi hüquq verir.
Krallıq müşahidəçi deyil, oyunun yeni qaydalarının yaradıcısı, ərəb xalqlarının qoruyucusu və ədalətli sülhün qarantıdır.
