Azərbaycan Hava Yolları (AZAL) Heydər Əliyev Beynəlxalq Aeroportunda "ağıllı hava limanı" layihəsini inkişaf etdirməkdədir ki, bu da aviasiya sektorunda İKT-nin tətbiqinin əhəmiyyətini vurğulayır. Prezident müşaviri Əfqan Baxışovun bildirdiyinə görə, informasiya və kommunikasiya texnologiyaları hava naviqasiyası və sərnişin xidmətlərinin idarə olunmasında həm sürət, həm də dəqiqlik təmin edir, eyni zamanda xərcləri azaltmağa imkan yaradır. Bu layihə milyonlarla sərnişinin və onların baqajlarının effektiv idarə olunmasına imkan verəcək, əl əməyindən asılılığı azaldaraq xidmət keyfiyyətini artıracaq.
Qlobal kontekstdə "ağıllı hava limanları" dünyanın qabaqcıl ölkələrində əsas trendə çevrilib. "Singapore Changi", "Dubai International" və "Amsterdam Schiphol" kimi aeroportlar İKT həllərini inteqrasiya etməklə sərnişin axınını optimallaşdırır, baqaj emalını avtomatlaşdırır və təhlükəsizlik prosedurlarını təkmilləşdirir. Bu təcrübələr göstərir ki, hər hansı bir beynəlxalq hava limanında operativ idarəetməni optimallaşdırmaq üçün kompleks İKT sistemləri, bulud əsaslı idarəetmə platformaları və süni intellektlə dəstəklənmiş naviqasiya texnologiyaları əhəmiyyətlidir. Azərbaycanın tətbiq etdiyi model də oxşar prinsipə əsaslanır və yerli infrastrukturu qlobal standartlarla uyğunlaşdırmaq üçün mərhələli şəkildə icra edilir.
"Ağıllı hava limanı" anlayışı yalnız texniki avadanlıqların quraşdırılması deyil, həm də idarəetmə və əməliyyat proseslərinin rəqəmsallaşdırılması deməkdir. Bu, sərnişinlərin qeydiyyat prosesindən baqajın izlənməsinə, təhlükəsizlik yoxlamalarından uçuşların koordinasiyasına qədər bütün sistemlərin inteqrasiyasını tələb edir. AZAL-ın layihəsi çərçivəsində İKT həlləri həm əməliyyatların sürətini artırır, həm də dispetçer və digər personalın yükünü yüngülləşdirir, nəticədə insan faktoru ilə bağlı mümkün səhvlərin riskini azaldır.
Eyni zamanda, bu cür layihələrin həyata keçirilməsində texnoloji və infrastruktur çətinliklər təbii olaraq mövcuddur. Yeni sistemlərin tətbiqi üçün mövcud avadanlıqların modernləşdirilməsi, məlumatların təhlükəsizliyi və əməkdaşların bu texnologiyalara uyğun təlimi zəruridir. Lakin qlobal təcrübə göstərir ki, bu cür investisiyalar uzunmüddətli perspektivdə hava limanının əməliyyat effektivliyini əhəmiyyətli dərəcədə artırır, sərnişin məmnuniyyətini yüksəldir və əməliyyat xərclərini azaldır.
Texnologiyanın bu şəkildə tətbiqi ölkə aviasiya sənayesinin rəqabət qabiliyyətini gücləndirir. Azərbaycanın strateji mövqeyi və beynəlxalq uçuş şəbəkəsinə inteqrasiyası, həmçinin sərnişin sayının artması fonunda İKT-yə əsaslanan həllərin tətbiqi hava limanının operativliyini və xidmət səviyyəsini beynəlxalq standartlara yaxınlaşdırır. Bu, yalnız sərnişinlər üçün deyil, həm də kommersiya və logistika əməliyyatları üçün əlavə dəyər yaradır.
Bununla yanaşı, "ağıllı hava limanı" layihəsi həm də iqtisadi səmərəlilik baxımından önəmlidir. Avtomatlaşdırılmış sistemlər enerji istifadəsini optimallaşdırır, personal resurslarını daha səmərəli idarə etməyə imkan verir və təmir-xidmət xərclərini azaldır. Eyni zamanda, sərnişinlərin təhlükəsizliyi və rahatlığı yüksəlir, bu da beynəlxalq reytinqlərdə hava limanının mövqeyini gücləndirir və turizm, biznes səyahətləri və logistika sahəsində əlavə imkanlar yaradır.
