İSTİQAMƏT: 6.3.15. dini və milli tolerantlıq, millətlərarası münasibətlərin inkişaf etdirilməsi
Dini və milli tolerantlıq müasir cəmiyyətlərin sabitliyi, təhlükəsizliyi və sosial harmoniyası üçün mühüm əhəmiyyət daşıyan əsas dəyərlərdən biridir. Tarixin müxtəlif mərhələlərində bəşəriyyət fərqli mədəniyyətlərin, dinlərin və etnik qrupların qarşılıqlı münasibətləri fonunda inkişaf etmiş, qarşılıqlı anlaşmanın və həmrəyliyin olduğu cəmiyyətlər daha güclü və davamlı olmuşdur. Bu baxımdan tolerantlıq yalnız birgəyaşayış prinsipi deyil, eyni zamanda ictimai inkişafın mühüm şərtidir.
Tolerantlığın mahiyyəti və əhəmiyyəti
Dini və milli tolerantlıq dedikdə, cəmiyyətdə müxtəlif inanc sistemlərinə, mədəniyyətlərə, dillərə və milli-mənəvi dəyərlərə hörmətlə yanaşılması, hər bir fərdin hüquqlarının qorunması və bərabər imkanlara malik olması nəzərdə tutulur. Tolerantlıq qarşı tərəfin fərqliliyini qəbul etmək, onu cəmiyyətin zənginliyinin tərkib hissəsi kimi dəyərləndirmək deməkdir. Bu yanaşma insanların bir-birinə qarşı etimadını möhkəmləndirir, sosial gərginliklərin yaranmasının qarşısını alır və sağlam ictimai münasibətlərin formalaşmasına zəmin yaradır.
Azərbaycan cəmiyyətində tolerantlıq ənənələri
Azərbaycan tarixən müxtəlif xalqların və dini konfessiyaların birgə yaşadığı coğrafiya olaraq multikultural dəyər sisteminin formalaşdığı nadir məkanlardan biridir. İslamla yanaşı, xristianlıq, yəhudilik və digər dini inanclar ölkədə azad şəkildə fəaliyyət göstərmiş, etnik və dini icmalar qarşılıqlı hörmət şəraitində mövcud olmuşdur. Bu birgəyaşayış modeli tarix boyu sülh və qarşılıqlı etimada əsaslanmışdır.
Müsəlman məscidlərinin, pravoslav və katolik kilsələrinin, sinaqoqların eyni şəhərlərdə fəaliyyət göstərməsi Azərbaycanın tolerant mühitinin canlı nümunəsidir. Müxtəlif etnik qrupların – talışların, ləzgilərin, avarların, yəhudilərin, rusların və digər xalqların ölkənin sosial həyatında fəal iştirak etməsi cəmiyyətin mədəni palitrasını zənginləşdirir.
Millətlərarası münasibətlərin inkişaf etdirilməsi
Millətlərarası münasibətlərin uğurlu inkişafı dövlət siyasəti, ictimai təşəbbüslər və vətəndaş cəmiyyətinin fəal mövqeyi əsasında təmin olunur. Mədəniyyətlərarası dialoqun gücləndirilməsi, milli icmaların adət-ənənələrinin təbliği, mədəni tədbirlərin təşkili millətlər arasında qarşılıqlı anlaşmanı möhkəmləndirən əsas amillərdəndir.
Bu sahədə maarifləndirmə xüsusi rol oynayır. Təhsil müəssisələrində tolerantlıq dəyərlərinin aşılanması, müxtəlif mədəniyyətlərə obyektiv və hörmətli yanaşmanın formalaşdırılması gənc nəslin dünyagörüşünün genişlənməsinə, sosial ədalət və bərabərlik anlayışlarının möhkəmlənməsinə şərait yaradır. Kütləvi informasiya vasitələri, sosial şəbəkələr və ictimai platformalar da xalqların dinc birgəyaşayış ideyasının təşviq olunmasında əhəmiyyətli rol oynayır.
Dinlərarası dialoqun rolu
Dinlərarası dialoq tolerantlığın möhkəmləndirilməsində əsas vasitələrdən biridir. Müxtəlif dini icmalar arasında açıq ünsiyyətin təşkili, ortaq humanist dəyərlərin önə çəkilməsi qarşılıqlı anlaşmanı və hörməti artırır. Sülh, mərhəmət, ədalət və insan ləyaqətinə hörmət kimi dəyərlər bütün dinlərin ortaq prinsipləridir və bu prinsiplərin təşviqi dini ayrı-seçkiliyin qarşısını alır.
Din xadimlərinin və dini icmaların birgə elmi və sosial tədbirlərdə iştirakı müxtəlif etnik və dini qruplar arasında səmimi əlaqələrin qurulmasına töhfə verir, cəmiyyət daxilində həmrəyliyi gücləndirir.
Tolerant cəmiyyətin sosial təsiri
Tolerant mühitdə vətəndaşlar öz kimliyini sərbəst ifadə edə bilir, mədəni və dini mənsubiyyətin təhlükə mənbəyi deyil, qarşılıqlı zənginləşmə vasitəsi olduğu dərk olunur. Bu cür mühit yaradıcılığın inkişafına, iqtisadi əməkdaşlığın genişlənməsinə və ümumilikdə cəmiyyətin sosial rifahının yüksəlməsinə müsbət təsir göstərir.
Eyni zamanda tolerantlıq müxtəlifliyə hörmət ruhunda böyüyən gənc nəslin vətənpərvərlik, humanizm və ümumbəşəri dəyərlərə sadiq ruhda formalaşmasını təmin edir. Fərqli mədəniyyətlərin bir araya gəldiyi mühit innovasiya və sosial tərəqqi üçün mühüm imkanlar yaradır.
Dini və milli tolerantlıq, millətlərarası münasibətlərin inkişafı cəmiyyətin sağlam əsas üzərində qurulmasının vacib şərtlərindəndir. Qarşılıqlı hörmətə və anlayışa söykənən münasibətlər yalnız bu gün üçün deyil, gələcək nəsillər üçün də sülh və sabitliyin əsas təminatıdır. Multikultural dəyərlərə söykənən sosial model insanların səmərəli əməkdaşlığına şərait yaradır, cəmiyyətin mənəvi bütövlüyünü möhkəmləndirir və dövlətin dayanıqlı inkişafına güclü təkan verir.
QEYD: Yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanır.
