Ukrayna və ABŞ tərəfindən birgə hazırlanmış sülh planının iyirmi bəndi açıqlanıb.
Herbiand.az Ukrayna mənmbələrinə istinadən xəbər verir ki, Prezident Vladimir Zelenski jurnalistlərlə görüşündə 20 bəndlik razılaşma layihəsinin detallarını açıqlayıb.
O, bunun müharibəyə son qoymaq üçün əsas sənəd olduğunu vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, Rusiya bu plana 24 dekabrda Amerika tərəfi ilə görüşdə cavab verməlidir.
Hazırda ABŞ və Ukrayna tərəfindən hazırlanmış sülh planı aşağıdakı kimidir:
1-ci bənd
Ukraynanın suverenliyi təsdiqlənəcək.
Prezidentin şərhi: "Biz Ukraynanın suveren dövlət olduğunu təsdiqləyirik və müqaviləni imzalayan bütün şəxslər bunu imzaları ilə təsdiqləyirlər".
2-ci bənd
Uzunmüddətli sülhü qorumaq üçün təmas xəttini pilotsuz kosmik izləmədən istifad ediləcək. Pozuntular barədə erkən bildiriş vermək və münaqişələri həll etmək üçün monitorinq mexanizmi yaradılacaq.
3
Ukrayna "möhkəm" təhlükəsizlik zəmanətləri alacaq.
4
Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin sayı sülh dövründə 800.000 nəfər olaraq qalacaq.
5
ABŞ, NATO və Avropa imzalayan dövlətlər Ukraynaya 5-ci maddəni əks etdirən təhlükəsizlik zəmanətləri verəcəklər.
Prezidentin sözlərinə görə, bu abzasda aşağıdakı komponentlər var:
Əgər Rusiya Ukraynaya hücum edərsə, əlaqələndirilmiş hərbi cavabdan əlavə, Rusiyaya qarşı bütün qlobal sanksiyalar bərpa olunacaq;
Əgər Ukrayna Rusiyaya hücum edərsə və ya təxribat olmadan Rusiya ərazisinə atəş açarsa, təhlükəsizlik zəmanətləri etibarsız hesab ediləcək. Əgər Rusiya Ukraynaya atəş açarsa, təhlükəsizlik zəmanətləri qüvvəyə minəcək;
bu müqaviləyə əsasən ikitərəfli təhlükəsizlik zəmanətləri istisna edilmir.
6
Rusiya Avropa və Ukraynaya qarşı təcavüzkarlıq etməmək siyasətini bütün zəruri qanunlarda və bütün zəruri ratifikasiya sənədlərində, o cümlədən Dövlət Dumasında böyük səs çoxluğu ilə ratifikasiyada təsbit edəcək.
7
Ukrayna konkret, konkret bir vaxtda Avropa Birliyinin üzvü olacaq və Ukrayna da Avropa bazarına qısamüddətli imtiyazlı giriş əldə edəcək.
Prezidentin sözlərinə görə, bu, hazırda ABŞ və Ukrayna arasında Avropanın təsdiqi olmadan ikitərəfli müzakirədir. Eyni zamanda, Prezident vurğulayıb ki, Ukrayna AB-yə qəbul üçün konkret bir tarix istəyir, çünki bu, Kiyev üçün təhlükəsizlik zəmanətlərindən biridir.
8
Ukrayna üçün geniş iqtisadi sektorları əhatə edən investisiya və gələcək rifah haqqında ayrıca bir müqavilədə müəyyən ediləcək güclü qlobal inkişaf paketini müəyyən ediləcək.
9
Bu bənd Ukraynanın tam potensialını reallaşdırmasına kömək etmək üçün kapital, qrantlar, borc və özəl sektorun töhfələri vasitəsilə 800 milyard dollar cəlb etməyi hədəfləyir.
10
Bu müqavilənin bağlanmasından sonra Ukrayna ABŞ ilə sərbəst ticarət müqaviləsinin bağlanması prosesini sürətləndirəcək.
11
Ukrayna Nüvə Silahlarının Yayılmaması haqqında Müqaviləyə uyğun olaraq nüvəsiz dövlət olaraq qalacağını təsdiqləyir.
12
Zaporojye Atom Elektrik Stansiyası üç ölkə tərəfindən birgə idarə olunacaq: Ukrayna, ABŞ və Rusiya.
Prezidentin sözlərinə görə, bu, ABŞ-ın təklifidir, çünki Rusiya Zaporojye Atom Elektrik Stansiyasını idarə edəcəyinə inanır. Lakin Ukrayna Zaporojye Atom Elektrik Stansiyasının ABŞ və Ukraynanın 50/50 paya sahib olduğu birgə müəssisə tərəfindən idarə olunmasını təklif edir. Ukraynanın mövqeyinə görə, istehsal olunan elektrik enerjisinin 50%-i Ukraynaya ayrılır və ABŞ qalan hissəsinin bölüşdürülməsini müstəqil şəkildə müəyyən edəcək.
Eyni zamanda, Ukrayna prezidentinin sözlərinə görə, ABŞ Zaporojye AES-in gücünün Kiyev, Moskva və Vaşinqton arasında hər biri 33% nisbətində bölüşdürülməsini təklif edir.
13
Hər iki ölkə məktəblərdə və cəmiyyətdə müxtəlif mədəniyyətlərin anlaşılmasını və tolerantlığını təşviq edən, irqçilik və qərəzi aradan qaldıran təhsil proqramlarını həyata keçirməyi öhdəsinə götürür. Ukrayna dini tolerantlıq və azlıqların dillərinin qorunması ilə bağlı Aİ qaydalarını tətbiq edəcək.
14
Bu bəddə ərazi mübahisəsinin necə həll olunacağı nəzərdə tutulur.
Prezidentin sözlərinə görə, bu, ərazi məsələsinə aiddir və bütün planın ən mürəkkəbidir. Ona görə də, bu razılaşmanın tarixinə Donetsk, Luqansk, Zaporojye və Xerson bölgələrində qoşunların yerləşdirilməsi xətti faktiki olaraq tanınmış təmas xəttidir.
Onun sözlərinə görə, bu məsələni həll etmək üçün münaqişəyə son qoymaq üçün lazım olan qüvvələrin hərəkətini, eləcə də potensial gələcək xüsusi iqtisadi zonaların parametrlərini müəyyən edəcək işçi qrupu yaradılmalıdır.
Zelenski qeyd etdi ki, "Rusların bizim Donetsk bölgəsindən çıxmağımızı istədiyi və amerikalıların bunun "çıxış yolu deyil" olmasının yolunu tapmağa çalışdığı bir vəziyyətdəyik - çünki biz çıxışa qarşıyıq - onlar silahsızlaşdırılmış zona və ya azad iqtisadi zona, yəni hər iki tərəfin fikirlərini nəzərə ala biləcək bir format tapmaq istəyirlər".
O izah etdi ki, əgər təmas xəttindən kənarda müharibəyə son qoymağı nəzərdə tutan planın birinci versiyası uğursuz olarsa, iki başqa seçim var. Birincisi, davam edən hərbi əməliyyatlardır. İkinci bənddə Rusiya Federasiyasının bu müqavilənin qüvvəyə minməsi üçün qoşunlarını Dnepropetrovsk, Nikolayev, Sumı və Xarkov vilayətlərindən çıxarması nəzərdə tutulur. Lakin, potensial olaraq Donetsk və Luqansk vilayətlərində, eləcə də Energodarda "azad iqtisadi zona" yaradıla bilər.
15
Gələcək ərazi müqavilələri barədə razılığa gəldikdən sonra həm Rusiya Federasiyası, həm də Ukrayna bu müqavilələri zorla dəyişdirməməyi öhdələrinə götürürlər.
16
Rusiya Ukraynanın Dnepr çayından və Qara dənizdən kommersiya fəaliyyəti üçün istifadəsinə mane olmayacaq. Dənizçilik və nəqliyyat azadlığını əhatə edən ayrıca dəniz müqaviləsi və giriş müqaviləsi bağlanacaq.
17
Mövcud məsələləri həll etmək üçün humanitar komitə yaradılacaq. Xüsusilə, o, 2014-cü ildən bəri Rusiya sistemi tərəfindən məhkum edilmişlər də daxil olmaqla, qalan bütün hərbi əsirlərin "hər kəs hər kəsə" prinsipi əsasında geri qaytarılmasını təmin etmək üçün çalışacaq. O, həmçinin uşaqlar və siyasi məhbuslar da daxil olmaqla mülki şəxslərin və girovların geri qaytarılmasına çalışacaq. Bundan əlavə, münaqişə qurbanlarının problemlərini və əzablarını həll etmək üçün tədbirlər görüləcək.
18
Ukrayna müqavilənin imzalanmasından sonra mümkün qədər tez seçkilər keçirməlidir.
Zelenskinin sözlərinə görə, bu, xüsusilə Ukrayna Prezidentinin seçilməsinə aiddir.
19
Bu müqavilə hüquqi cəhətdən məcburi olacaq. Onun icrası Prezident Trampın sədrliyi ilə Sülh Şurası tərəfindən izləniləcək və təmin ediləcək. Ukrayna, Avropa, NATO, Rusiya və ABŞ bu mexanizmin bir hissəsi olacaq. Pozuntulara görə sanksiyalar tətbiq ediləcək.
20
Bütün tərəflər bu müqavilə ilə razılaşdıqdan sonra tam atəşkəs dərhal qüvvəyə minəcək.
Prezidentin sözlərinə görə, Ukrayna bu müqaviləni təsdiq üçün təqdim etməlidir. Bu prosedur, xüsusən də parlament və ya ümumxalq referendumu vasitəsilə həyata keçirilə bilər. Bu müqaviləyə əsasən, həmin öhdəliklər əvvəlcədən yerinə yetirilməlidirsə, müqavilə hər iki tərəfin öz öhdəliklərini yerinə yetirdiyi tarixdən qüvvəyə minir.
