ain.az, Reyting.az portalına istinadən məlumat verir.
ABŞ, Ermənistan, Türkiyə və Azərbaycan hakimiyyəti “Tramp Marşrutu” Təşəbbüsü (TRIPP) üzrə danışıqları intensivləşdirib. Konkret olaraq, Ankara gələn il İrəvanla sərhədini qismən açmağa hazırlaşır, Ermənistan və Azərbaycan hakimiyyəti isə ticarəti artırmağa davam edəcək.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Ermənistan və Azərbaycanın ABŞ-dakı səfirləri Narek Mkrtçyan və Xəzər İbrahim ABŞ-da “Tramp yolu” Təşəbbüsünün (TRIPP) müzakirəsində iştirak ediblər. Dəyirmi masada Gürcüstan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkmənistan və Özbəkistandan diplomatlar da iştirak ediblər. Onlar TRIPP-ın infrastrukturunun inkişafını necə sürətləndirə biləcəyini, regional əlaqəni gücləndirə biləcəyini və Yaxın Şərq dəhlizi boyunca ABŞ-nın davamlı iqtisadi mövcudluğunu necə möhkəmləndirə biləcəyini müzakirəyə çıxarıblar.
ABŞ Dövlət Departamentinin sülhməramlı əməliyyatlar üzrə xüsusi elçisi Vinay Çavelin qeyd etdiyi kimi, Vaşinqtonun yardımı ilə Azərbaycan və Ermənistan arasında avqust ayında əldə edilmiş razılaşma tarixi məqam yaradıb.
"TRIPP, tranzit marşrutunu ortaq rifahın mühərrikinə çevirməklə bu dünyanı necə dayanıqlı etməkdir. Amerika şirkətləri və kapitalı bu işdə mühüm rol oynayır və bu administrasiya onların masa arxasında oturacaqlarını təmin etməyə sadiqdir", - Çavel qeyd edib.
Öz növbəsində, keçmiş sovet respublikalarının səfirləri “Tramp yolu”nun onlara regional tranzit marşrutlarının rəqabət qabiliyyətinin artırılmasına necə kömək edə biləcəyi barədə fikir mübadiləsi aparıblar.
Ermənistan səfirinin sözlərinə görə, ABŞ prezidenti Donald Trampın rəhbərliyi sülh üçün təkan yaradıb və TRIPP-ı Cənubi Qafqaz və Mərkəzi Asiyanın gələcək çiçəklənməsinin əsas elementi kimi yerləşdirib.
Bundan əlavə, dəyirmi masa iştirakçıları TRIPP-in inkişafında Amerika institutlarının rolunu araşdırıblar. Digər məsələlər arasında, ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Maliyyə Korporasiyası (DFC) layihənin maliyyələşdirilməsində, ticarətin asanlaşdırılmasında və investisiya riskinin azaldılmasında iştirak edə biləcəyinə inanırlar.
Səfirlər həmçinin hesab edirlər ki, “Google”, “Bechtel” və “Tetra Tech” TRIPP proqramı və əlaqədar regional təşəbbüslər tərəfindən təklif olunan ticarət və investisiya imkanlarına artan maraq göstərirlər.
Maraqlıdır ki, Ermənistan və Azərbaycan artıq ticarətə başlayıb. Konkret olaraq, Yerevan əvvəlcə Bakıdan tranzitlə Rusiya və Qazaxıstandan taxıl alıb, daha sonra Azərbaycanın SOCAR şirkətindən 1300 ton Aİ-95 markalı benzin alıb. Tərəflər bu əməliyyatları birbaşa Vaşinqtonda paraflanmış sülh müqaviləsi ilə əlaqələndirirlər.
Eyni zamanda, Türkiyə və Ermənistan hakimiyyətinin İstanbul və Yerevan arasında gündəlik birbaşa aviareyslərin açılması barədə razılığa gəldiyi bildirilib. Türkiyənin Ermənistanla Normallaşma Prosesi üzrə xüsusi nümayəndəsi səfir Serdar Kılıç proqramın 11 mart 2026-cı ildə başlayacağını və Türk Hava Yollarının sərnişin daşıyacağını açıqlayıb.
Yerevan və Ankara yükdaşımaları üçün sərhəd keçidlərini açmağa hazırlaşır. Xüsusilə, İğdır valisi Ercan Turan və Türkiyə Müdafiə Nazirliyinin nəzarəti altında Türkiyənin Alican sərhəd-keçid məntəqəsində işlərə başlanılıb. Ermənistanın Marqara sərhəd-keçid məntəqəsi artıq fəaliyyətdədir. Yerevanla Bakı arasında sülh müqaviləsinin paraflanması və bu yaxınlarda Ermənistana Azərbaycan yanacağının verilməsi Türkiyənin fəallaşmasına səbəb olub.
Türkiyə rəsmiləri ilkin olaraq Marqara körpüsündən yalnız yük daşımaları üçün istifadə etmək niyyətindədirlər, sonra hər şey qaydasında olarsa, sərnişin axınını təmin etmək üçün. Ankara həmçinin “Tramp yolu”nun iqtisadi potensialını artırmaq üçün yol şəbəkəsini genişləndirməyə ümid edir.
Bununla belə, Ermənistan hakimiyyəti Moskvanı unutmur. Bundan əvvəl Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə danışıqları zamanı bəyan etmişdi ki, İrəvanla Bakı arasında sülh Ermənistan-Rusiya münasibətləri üçün yeni imkanlar açmalıdır. Ən azı, o, müttəfiqinin Ermənistanı Azərbaycan və Türkiyə ilə birləşdirən dəmir yolu infrastrukturunun bərpasında iştirak edəcəyini gözləyir, xüsusən də bu xətlər Rusiya Dəmir Yollarının törəmə şirkəti olan Cənubi Qafqaz Dəmir Yolunun (CQDY) nəzarətində olduğu üçün. Lakin Yerevan hazırda TRIPP dəmir yolu xəttini Moskvanın iştirakı olmadan çəkməyi planlaşdırır.
Ermənistan parlamentinin keçmiş üzvü və politoloq Mikael Zolyan NG-yə bildirib ki, gələn il Cənubi Qafqazda kommunikasiyaların açılması istiqamətində daha da irəliləyiş gözləyir. Lakin onun fikrincə, bu proses çox da sürətli olmayacaq.
"İlk növbədə, 2025-ci ildə artıq gördüyümüz simvolik addımların davamını görəcəyik: buğda, yanacaq tədarükü və s. Eyni zamanda, Türkiyə sərhədi Ermənistan diplomatik pasportu olanlara və üçüncü ölkə vətəndaşlarına aça bilər. Əgər Yerevan və Bakı 2026-cı ilin birinci yarısında sülh müqaviləsi imzalaya bilsələr, bu sərhəd də 2026-cı ilin birinci yarısında tam bərpa olunacaq. Bu, Ermənistan və Azərbaycan arasında tamhüquqlu ticarət əməkdaşlığının başlanmasına gətirib çıxaracaq”, - Zolyan hesab edir.
Bununla yanaşı, ekspert istisna etməyib ki, Gürcüstan hakimiyyəti öz ərazilərindən Azərbaycan mallarının tranzitinə mane olmaqda davam edərsə, o cümlədən tarifləri artırmaqla qonşuları ilə yaxınlaşmanı sürətləndirə bilər.
Y. QACAR
Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün ain.az saytını izləyin.
