Bakı.Trend:
Azərbaycanın enerji potensialının artırılması və iqtisadiinkişafının təmin olunması istiqamətində atılan mühüm addımlardanbiri Mingəçevirdə yerləşən “8 Noyabr” Elektrik Stansiyasınınistifadəyə verilməsi oldu. Bu stansiya ölkəmizin enerji balansınımöhkəmləndirir və strateji təhlükəsizliyinə mühüm təsirgöstərir.
Bunu Trend-əaçıqlamasında Milli Məclisin deputatı Sevil Mikayılovabildirib.
Sevil Mikayılova qeyd edib ki, son 20 ildə Prezident İlhamƏliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində Azərbaycan iqtisadi, sosialvə texnoloji sahələrdə böyük nailiyyətlər əldə edib.
“Prezidenti İlham Əliyev iyunun 24-də Mingəçevirdə yerləşən “8Noyabr” Elektrik Stansiyasının açılış mərasimində iştirak etdi. Buəlamətdar hadisə ölkənin enerji sektorunda mühüm dönüş nöqtəsiolaraq qeyd olunur. Prezident İlham Əliyev açılış mərasimində çıxışedərək “8 Noyabr” Elektrik Stansiyasının Azərbaycanın ən böyükelektrik stansiyası olduğunu vurğuladı.
Prezident İlham Əliev Mingəçevirin 1970-ci illərdə Ulu ÖndərHeydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Azərbaycanın energetika mərkəzinəçevrildiyini xatırlatdı.
Yeni stansiyanın tikintisi zamanı İtaliya və Çin şirkətləri iləəməkdaşlıq edilib. Stansiya ümumilikdə 1880 meqavat gücə malikdirvə Azərbaycanın elektrik enerjisi istehsalında mühüm rol oynayacaq.Stansiyanın istifadəyə verilməsi ilə enerji istehsalındasəmərəlilik artırılacaq, təbii qazdan istifadəyə qənaət ediləcək vəətraf mühitin qorunmasına töhfə verəcək”, - deputat vurğulayıb.
Sevil Mikayılova qeyd edib ki, energetika sektoru hər birölkənin iqtisadi və strateji təhlükəsizliyinin əsas dayaqlarındanbiridir:
“İlk növbədə müstəqilliyini yeni əldə etmiş Azərbaycanınqarşısında duran əsas vəzifələrdən biri enerji təhlükəsizliyinitəmin etmək, mövcud enerji infrastrukturlarını bərpa etmək və yenienerji mənbələrinin yaradılması idi. Daha sonra energetikasahəsində mühüm inkişaf və dönüş nöqtəsi Ulu Öndər Heydər Əliyevinölkəyə rəhbərlik etdiyi dövrdə baş verdi.
Tarixi fakt olaraq, 1970-1980-ci illərdə Sovet dövründə HeydərƏliyev Azərbaycanın sənaye və energetika potensialını artırmaqməqsədilə bir sıra mühüm addımlar atdı. Bundan başqa, HeydərƏliyevin rəhbərliyi ilə həm Sovet İttifaqı dönəmində, həm dəmüstəqil Azərbaycanın ilk illərində enerji sektorunun inkişafı üçünsistemli və məqsədyönlü siyasət həyata keçirildi. Əlavə olaraq,Ümummilli Liderin enerji strategiyası uzunmüddətli planlaşdırmayavə uzaqgörənliyə əsaslanırdı ki, bu da ölkənin iqtisadi inkişafınınəsas sütunlarından biri oldu. Eyni zamanda, energetika sektorununiqtisadi dayanıqlığın təməli olduğunu vurğulayan Ulu Öndər həmdaxili enerji tələbatının ödənilməsinə, həm də enerji ixracı üçünyeni imkanların yaradılmasına xüsusi önəm verdi. Həqiqətən o dövrdəenerji istehsalının artırılması prioritet məsələlərdən biri idi,çünki sənayeləşmə prosesinin sürətlənməsi və əhali artımı ölkədəenerji tələbatını kəskin yüksəldirdi. Buna görə də yeni elektrikstansiyalarının tikilməsi, mövcud enerji infrastrukturlarınınmodernləşdirilməsi və təkmilləşdirilməsi ön plana çıxdı. Vacibməqamdır ki, həmin layihələr yalnız ölkənin daxili enerjiehtiyaclarını ödəmək məqsədi daşımır, həm də Azərbaycanın stratejimövqeyini gücləndirmək və regionda enerji təhlükəsizliyini təminetmək məqsədinə xidmət edirdi. Nəticədə bu dövrdə Azərbaycanınenergetika sektoru tədricən modernləşir, müasir texnologiyalartətbiq olunmağa başlanırdı. Beləliklə, bu siyasət Azərbaycandadaxili enerji təminatını möhkəmləndirməklə yanaşı, ölkəninbeynəlxalq enerji bazarlarında etibarlı tərəfdaş kimi mövqeyininformalaşmasına da güclü təkan verdi”.
S. Mikayılova əlavə edib ki, məhz Ulu Öndərin rəhbərliyi ilə1990-cı illərin əvvəllərində dərin böhran şəraitində xariciinvestisiyaların ölkəyə cəlbi təmin edildi, “Əsrin müqaviləsi”imzalandı və neft-qaz hasilatı ilə nəqli sahəsində infrastrukturyaradıldı.
“Həmin dövrdə Azərbaycanın enerji sahəsində əsaslı irəliləyişlərmüşahidə olundu. “Əsrin müqaviləsi” kimi nəhəng və stratejiəhəmiyyətə malik layihələrin həyata keçirilməsi ilə yanaşı, ölkəninelektrik enerjisi sektorunda da mühüm inkişaflar baş verdi. Buirəliləyişlər Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması,enerji istehsalının artırılması və yeni texnologiyaların tətbiqiistiqamətində atılmış mühüm addımlar idi. Heydər Əliyevin enerjisiyasətinin ən önəmli nəticələrindən biri Mingəçevirdə yerləşən“Azərbaycan” İstilik Elektrik Stansiyasının (İES) yaradılması vəinkişaf etdirilməsi oldu. İES ölkənin enerji balansınınstabilləşdirilməsi və enerji təchizatının dayanıqlılığının təminolunmasında vacib əhəmiyyət kəsb edir. “Azərbaycan” İES həmelektrik, həm də istilik enerjisi istehsal etməklə ölkənin enerjisistemində sabitliyi qorumağa və enerji təhlükəsizliyinimöhkəmləndirməyə imkan verir. Bu stansiya sənaye müəssisələrinin,əhalinin və digər sektorların enerji ehtiyaclarını qarşılayır, eynizamanda qış aylarında istilik enerjisinin təmin olunmasında əsasrol oynayır. Stansiyanın gücü respublikanın ümumi enerjitələbatının böyük hissəsini ödəyir ki, bu da onun stratejiəhəmiyyətini daha da artırır. Bundan əlavə, “Azərbaycan” İESregional enerji mübadiləsində də mühüm rol oynayır. Stansiyavasitəsilə enerji resurslarının ixracı və qonşu ölkələrləqarşılıqlı enerji əlaqələrinin inkişafı üçün əlverişli imkanlaryaradılıb. Bu da Azərbaycanın regional enerji təhlükəsizliyininmöhkəmlənməsinə və beynəlxalq enerji bazarlarında daha etibarlıtərəfdaş kimi tanınmasına xidmət edir”, - deyə deputatbildirib.
S. Mikayılova əlavə edib ki, energetika sistemi təkcə ölkədaxilində enerji təhlükəsizliyini təmin etməklə kifayətlənmir, eynizamanda Azərbaycanın beynəlxalq enerji bazarlarında etibarlıtərəfdaş və strateji oyunçu kimi çıxış etməsinə zəmin yaradır.
“Elektrik və istilik stansiyalarının əsaslı təmiri, yenitransformator məntəqələrinin və enerji ötürücü xətlərin inşası busahədə aparılan işlərin tərkib hissəsi oldu. Qətiyyətlə qeyd etməklazımdır ki, 2004-cü ildə təsdiq olunmuş “AzərbaycanRespublikasında bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə olunmasıüzrə Dövlət Proqramı” enerji sistemində aparılan əsas islahatlarınhüquqi və strateji əsasını təşkil etdi. Bundan əlavə, regionalenerji sistemlərinin birləşdirilməsi və vahid dispetçer idarəetməsisteminin formalaşdırılması nəticəsində enerji təchizatındadayanıqlılıq təmin olundu. Eyni zamanda, SCADA və digər rəqəmsalidarəetmə sistemlərinin tətbiqi müasir enerji idarəçiliyistandartlarına keçidin əsasını qoydu. Müvafiq olaraq, Azərbaycandahəyata keçirilən sürətli sənayeləşmə siyasəti, xüsusilə SumqayıtKimya Sənaye Parkı, Ələt Azad İqtisadi Zonası, həmçinin neft-kimyavə metallurgiya layihələri enerji təchizatının da bu sürətlərləuyğunlaşdırılmasını zəruri etdi. Bunun nəticəsində bölgələrdə yenienerji infrastrukturlarının qurulması sayəsində iqtisadirayonlararası enerji təminatında balanslaşdırma mümkün oldu. Əlavəolaraq, sənaye klasterlərinin ətrafında yaradılan yüksəkgərginlikli elektrik yarımstansiyaları isə istehsal sahələrininfasiləsiz və səmərəli işləməsinə şərait yaratdı.
Şübhəsiz ki, şəhərsalma və sənaye obyektlərinin sürətlə artmasıilə əlaqədar hibrid enerji sistemləri və lokal generasiyamənbələrinin inkişaf etdirilməsi prioritet məsələlərdən biri oldu.Bu səbəbdən, bu istiqamətdə atılan addımlar Azərbaycanın enerjitəhlükəsizliyinin və dayanıqlılığının təmin olunmasına xidmət edir.Xüsusilə son illərdə irəli sürülən “Yaşıl enerji” strategiyasıölkənin dayanıqlı inkişaf konsepsiyasının ayrılmaz hissəsinəçevrilib. Məsələn, Zəngəzur və Qarabağ iqtisadi rayonları “yaşılenerji zonaları” kimi elan edildi. Bundan başqa, xariciinvestorlarla əməkdaşlıq çərçivəsində günəş və külək elektrikstansiyalarının inşası həyata keçirilir. Bu kontekstdə ölkənin ikiəsas bölgəsi olan Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarıstrateji olaraq “yaşıl enerji zonaları” kimi tanınır. Eyni zamanda,Azərbaycan yaşıl enerji strategiyasını yalnız daxili resurslaraəsaslanmaqla deyil, həm də aparıcı beynəlxalq tərəfdaşlarlaəməkdaşlıq yolu ilə həyata keçirir.
Məsələn, “Qaradağ” Günəş Elektrik Stansiyası (230 MVt) BirləşmişƏrəb Əmirliklərinin “Masdar” şirkəti ilə əməkdaşlıq çərçivəsindəinşa olunub. Bu stansiya Cənubi Qafqazın ən böyük günəş enerjisiobyektlərindən biridir və onun sayəsində hər il atmosferə atılankarbon qazının miqdarı əhəmiyyətli dərəcədə azalacaq.
Nəticə etibarilə bu, Azərbaycanın iqlim hədəflərinə nailolmasında mühüm töhfədir. Həmçinin layihənin reallaşdırılmasıölkənin yaşıl enerji bazarında etibarlı investor kimi tanınmasınıtəmin edir. Digər tərəfdən, külək enerjisi layihələri üzrə də mühüməməkdaşlıqlar mövcuddur. Hazırda Səudiyyə Ərəbistanının “ACWAPower” şirkəti və Böyük Britaniyanın bp şirkəti ilə birgə ölkəninsahilyanı ərazilərində və digər potensial bölgələrdə onlarla MVtgücündə külək elektrik stansiyalarının inşası planlaşdırılır vəbəziləri artıq ilkin mərhələyə qədəm qoyub.
Xüsusilə, bp ilə həyata keçirilən layihə texniki və innovativyanaşma baxımından diqqət çəkir, çünki burada ağıllı şəbəkəsistemlərinin tətbiqi nəzərdə tutulur. Nəticə etibarilə bulayihələr Azərbaycanın “yaşıl enerji ölkəsi” kimi formalaşmasıyolunda atdığı ciddi və məqsədyönlü addımlardır. Qarabağ vəZəngəzurun “yaşıl zona” kimi elan edilməsi, günəş və küləkstansiyalarının inşası, həmçinin beynəlxalq investorların cəlbolunması göstərir ki, Azərbaycan təkcə zəngin neft və qazehtiyatlarına malik ölkə deyil, həm də dayanıqlı, ekoloji təmiz vətexnoloji cəhətdən inkişaf etmiş enerji modeli qurmaqda qərarlıdır.Bu proses ötən il ölkənin COP29-a ev sahibliyi etməsi ilə daha daaktuallaşıb və Azərbaycanın qlobal enerji-iqlim gündəmininmərkəzində olduğunu təsdiqləyir”.
Deputat sonda vurğulayıb ki, bu gün dünyada baş verən mürəkkəbgeosiyasi proseslər, müharibələr, silahlı toqquşmalar, enerji vəərzaq böhranları, eləcə də miqrasiya axınları bir çox ölkələr üçünciddi təhlükəsizlik və sabitlik problemləri yaradır.
“Lakin bu çətin və qeyri-müəyyən beynəlxalq vəziyyətəbaxmayaraq, Azərbaycan regionda sabitliyin, təhlükəsizliyin vəinkişafın nümunəsi kimi önə çıxır. Prezident İlham Əliyevinbalanslı xarici siyasəti, güclü daxili idarəçilik modeli və millimaraqlara söykənən strateji qərarları nəticəsində Azərbaycan sabitsiyasi mühitə malikdir, iqtisadi baxımdan dinamik inkişaf edir,transmilli layihələrin etibarlı tərəfdaşı və təşəbbüskarıdır.Azərbaycan eyni zamanda regional sabitliyin əsas dayaqlarından birikimi çıxış edir, istər enerji təhlükəsizliyi, istərnəqliyyat-logistika dəhlizləri, istərsə də sülh təşəbbüsləribaxımından əhəmiyyətli rola sahibdir. Beləliklə, mürəkkəb qlobalşəraitdə ölkəmiz sabitlik nümunəsi, etibarlı tərəfdaş vəproqnozlaşdırıla bilən regional aktor kimi seçilir”, - deyə S.Mikayılova fikrini tamamlayıb.
