BBC News Azərbaycanca Xidmətinin hazırladığı xəbərləri, təhlilləri və videoları birbaşa WhatsApp Kanalımızda izləyin. Qoşulmaq üçün linkə klikləyin.
Qaz çıxarmaq son dərəcə normaldır. Gündə orta hesabla 5-15 dəfə qaz çıxarırıq.
Əslində, bəzən həddindən artıq qazın yaratdığı narahatlıq və utanmağı bir kənara qoysaq, qaz çıxarmaq sağlam olduğunuzun bir əlaməti belə ola bilər.
Çünki qaz yaradan ərzaqlar, adətən, ürək dostu, liflə zəngin, mürəkkəb karbohidratlardır.
Bədəniniz bu karbohidratları həzm edə bilmir, lakin bağırsaqlarınızdakı bakteriyalar onları parçalaya bilir.
Bəs hansı ərzaqlar qaz yaradır, hansılar qazın pis qoxmasına səbəb olur və nə vaxt həkimə müraciət etmək lazımdır?
1. Yağlı qidalar
Yağlı qidalar həzmi yavaşladır, bu da mədədə uzun müddət qalan qidaların fermentasiyaya uğramasına və pis qoxmasına səbəb ola bilər.
Yağlı ətlər, həmçinin metionin adlı, tərkibində kükürd olan amin turşusu baxımından zəngindir.
Bağırsaq bakteriyaları bu kükürdü hidrogen sulfidə çevirir (o məşhur çürük yumurta qoxusu) və bu, təkcə ətin deyil, digər qidalardan yaranan qazın da qoxusunu daha da kəskinləşdirir.
2. Paxlalılar
Lobya və mərci həm lif baxımından zəngindir, həm də bədənimizin yaxşı həzm edə bilmədiyi rafinoz adlı mürəkkəb bir şəkər tərkibinə malikdir.
Bu şəkərlər bağırsaqlara qədər çatır və burada bakteriyalar tərəfindən enerji mənbəyi kimi istifadə olunur; bu da hidrogen, metan və hətta qoxulu kükürd qazlarının yaranmasına səbəb olur.
3. Yumurta
Yumurtanın qaz yaratdığı mifi geniş yayılsa da, bu belə deyil.
Lakin tərkibində kükürdlə zəngin metionin adlı amin turşusu var. Buna görə də yumurtanı qaz yaradan lobya və ya yağlı ətlərlə birlikdə yeməmək daha yaxşıdır.
Əgər yumurta sizi köpürdür və qaz yaradırsa, bu, yumurtaya qarşı dözümsüzlük və ya alergiya olduğuna işarə ola bilər.
4. Soğan
Soğan, ənginar, sarımsaq və pırasa kimi ərzaqlar fruktan adlanan və qazla köpə səbəb ola bilən karbohidratlar ehtiva edir.
Fruktanlar bəzi insanlar, xüsusilə də qida həssaslığı və ya qıcıqlanmış bağırsaq sindromu (İBS) olanlar üçün daha çətin həzm olunur. Nəticədə, bu maddələr bağırsaqlara çatdıqda bakteriyalar tərəfindən parçalanaraq qaza səbəb olur.
5. Süd və süd məhsulları
İnək və keçi südündən əldə olunan süd məhsulları laktoz adlı bir şəkər ehtiva edir.
Bu şəkər qaz yığılmasına səbəb ola bilər. Üstəlik, dünya əhalisinin təxminən 65 faizi müəyyən dərəcədə laktoz dözümsüzlüyünə malikdir.
Buna görə də, süd və süd məhsulları bir çox insanda köp və qaz yarada bilər.
6. Buğda və tam taxıllar
Yulaf və buğda məhsulları qaz yaradan fruktanlar və lif baxımından zəngindir.
Bu səbəbdən, çörək, makaron və tam taxıllı məhsullar qaz yarada bilər.
Bundan əlavə, buğda, arpa və çovdar kimi bəzi tam taxıllar qlüten adlı bir zülal ehtiva edir.
Əgər qlütenə qarşı dözümsüzlüyünüz varsa, bu qidaları qəbul etdikdən sonra qaz və kök kimi əlamətlər yaşaya bilərsiniz.
7. Brokoli, gül kələmi və kələm
Kələm, brokoli, gül kələmi, Brüssel kələmi, qara kələm kimi yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər lif baxımından çox zəngindir.
Lakin bu yüksək lif miqdarı bəzən bədəniniz üçün həddindən artıq ola bilər. Buna baxmayaraq, bağırsaq bakteriyaları bu lifləri enerji mənbəyi kimi istifadə etməyi sevir – bu da qaz yaranmasına səbəb olur.
Üstəlik, bu tərəvəzlərin çoxu kükürd ehtiva edir, yəni yaranan qazın qoxusunu təxmin etmək çətin deyil.
8. Meyvələr
Alma, mango və armud kimi bir çox meyvə fruktoz adlı təbii şəkər baxımından zəngindir.
Bəzi alma və armud növləri həmçinin çoxlu miqdarda lif ehtiva edir. Bəzi insanlar fruktozu həzm etməkdə çətinlik çəkir, buna görə də bu şirin meyvələri qəbul etdikdə şəkərləri tam parçalaya bilmədikləri üçün qaz yaranır.
Lakin, fruktoz dözümsüzlüyü laktoz dözümsüzlüyü qədər geniş yayılmayıb.
Qaz çıxarmağı dayandırmaq mümkündürmü?
Meyvə, tərəvəz və paxlalılar qaz yarada bilər, amma bu qidaları yemək qazın qarşısını almaqdan daha vacibdir.
Əgər əvvəllər lifli qidaları çox yeməmisinizsə, birdən-birə onları çox yemək sizi narahat edə bilər. Buna görə də lif qəbulunu tədricən artırmaq məsləhətdir.
Kifayət qədər su içmək isə qəbizliyə kömək edir və bu da qaz yaranmasının qarşısını alır. Çünki bağırsaqda qalan nəcis fermentasiya olunaraq daha çox və pis qoxulu qaz əmələ gətirə bilər.
Hər yeməkdə bir şey içməyə çalışın və gün ərzində su içməyi unutmayın.
İngiltərənin Milli Sağlamlıq Xidməti (NHS) qaz və köpü azaltmaq üçün nanə çayı içməyi də tövsiyə edir.
Qazlı içkilər birbaşa qaz ehtiva etdiyi üçün çox qəbul edildikdə həm gəyirməni, həm də qaz çıxarmanı artırır.
Eyni şey saqqız çeynəmək və ya şorba kimi yeməkləri sürətlə yeyərkən də baş verir.
Udulan hava bir yerdən çıxmaq məcburiyyətindədir.
Narahat olmaq lazımdırmı?
Əksər hallarda qaz narahatlığa səbəb olmur.
Qazın bir çox zərərsiz səbəbləri var və bunlar, adətən, heç bir müalicə və ya müdaxilə tələb etmir.
Ancaq bəzi hallarda həddindən artıq qaz daha ciddi sağlamlıq probleminin əlaməti ola bilər.
Buna görə də, narahatsınızsa, həkimə müraciət etmək daha yaxşıdır.
Pis qoxulu qaz da bəzi dərmanların yan təsiri ola bilər.
