"İki lider, bir fəlsəfə: güclü əl və milli maraqlar..."
Donald Tramp və Vladimir Putini birləşdirən yalnız qarşılıqlı simpatiya deyil, onları ortaq siyasi instinkt, idarəetmə fəlsəfəsi və dünyagörüşü bir araya gətirir.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə Yaponiyanın nüfuzlu "Toyo Keizai" nəşri yazıb.
Nəşr qeyd edir ki, hər iki liderin siyasəti "güclü adam" kultu üzərində qurulub və onlar öz xalqına "güclü əli" ilə güvən verən sima kimi təqdim olunur. Tramp Putinə olan rəğbətini gizlətmir, onu "müdrik" və "uzaqgörən" adlandırır, hətta ən sərt geosiyasi mühitdə belə onu tənqid etməkdən yayınır. Amerikalı politoloqların fikrincə, Trampın Putinə heyranlığı sadəcə simpatiya deyil, siyasi öyrənmə və taktik analiz prosesidir. Toyo Keizai yazır: "O, daha təcrübəli bir siyasətçidən metod öyrənməyə çalışır".
Yaxın münasibətlər və eyni danışıq tərzi
Tramp və Putin təkcə ideyaca yox, şəxsi münasibətlər baxımından da bir-birinə yaxın görünürlər. ABŞ-ın keçmiş milli təhlükəsizlik müşaviri Con Boltonun sözlərinə görə, Tramp Putini "dostu" hesab edir. Britaniyalı jurnalist Lyuk Hardinq isə yazır: "Trampın bəlkə də planetdə təhqir etmədiyi yeganə şəxs Putindir". Bu yaxınlıq hətta Qərb mediasında belə, Putinin ABŞ prezidentindən nadir şəkildə müsbət münasibət gördüyünü göstərir.
Putinin siyasi portreti: güclü, soyuqqanlı və strateji
Putin 1952-ci ildə Leninqradda anadan olub, DTK-da xidmət edib, SSRİ dağıldıqdan sonra Yeltsinin ətrafında yer alıb. 1999-cu ildə baş nazir, 2000-ci ildən isə prezident olub. Vaxtilə Medvedevə kreslo verib, sonra yenidən geri qayıdıb və 2020-ci il konstitusiya dəyişiklikləri ilə prezidentlik müddətlərinin sayını sıfırlayıb. Bu da ona 2036-cı ilə qədər hakimiyyətdə qalmaq imkanı verir. Onun şəxsi devizi belədir: "Heç nəyə peşman olmuram. Keçmişə baxan zəifləyir. Gələcəyə baxmaq lazımdır". Bu ifadə onun Tramp kimi iradəli, soyuqqanlı və planlı lider obrazını gücləndirir.
"Güclü insan" obrazı: xalqın dəstəyi və medianın nəzarəti
Yapon mütəxəssislər bildirir ki, Putin və Trampın ortaq cəhətlərindən biri də medianı nəzarət altında saxlamaq meylidir. Rusiyada bu meyl Yeltsin dövrünün sonlarından başlayaraq, Putinin dövründə zirvəyə çatıb. Dövlət media qurumlarının səhmlərinə və rəhbərliyinə nəzarət edir, informasiya siyasətini özü diktə edir. Qərbdə "güclü insan" termini avtoritar liderə işarədir və çox vaxt Putinlə əlaqələndirilir. Tramp isə özünü eyni atributlarla təqdim edir və bununla xalqın dəstəyini qazandığını düşünür.
"Dəlilik nəzəriyyəsi": Qəribə davran, qarşı tərəfi çaşdır
Hər iki liderin ortaq cəhətlərindən biri də diplomatik danışıqlarda "dəlilik strategiyası" adlanan taktikanı tətbiq etməsidir. Bu nəzəriyyə ilk dəfə ABŞ-ın sabiq prezidenti Riçard Nikson tərəfindən ortaya atılıb. Məqsəd - qarşı tərəfi öz ağlını itirmiş və ya qeyri-adekvat obrazı ilə çaşdırmaq və güzəştə məcbur etməkdir.
Putin bu strategiyanı "yaxşı polis, pis polis" oyununda ustalıqla tətbiq edir. Formal olaraq sakit və təmkinli görünür, amma prinsipial məsələlərdə qəfil sərtləşir. ABŞ diplomatları deyirlər: "Yeltsin "yox" deyəndə əslində "bəli" demək istəyirdi. Putin isə "bəli" deyəndə əslində "yox" demək istəyir".
Tramp bu taktikanı daha da sərt şəkildə tətbiq edir. Onun idarəçiliyi dövründə siyasi sistemin konturları dəyişib. Gündəlik şəxsi hücumlar, şayiələr və təzyiqlər nəticəsində ABŞ cəmiyyəti bir çox demokratik norma və davranışları qeyri-ciddi qəbul etməyə başlayıb.
Millətçilik, təcridçilik və "ilk növbədə özümüz" fəlsəfəsi
Həm Putin, həm də Tramp üçün milli maraqlar birinci yerdədir. Tramp hər fürsətdə "Amerika birincidir" deyərkən, Putin "Rusiya öz maraqları uğrunda hər şeyi edə bilər" mesajını verir. Qloballaşmadan yorulmuş xalq bu liderlərə sığınıb onlara "güclü çiyin" kimi baxır.
Tramp hələ siyasi ideallarını tam həyata keçirməyə çalışır, Putin isə onları artıq reallaşdırıb. Bu səbəbdən Tramp üçün Putin həm mentor, həm də siyasi nümunə obrazına çevrilib. Əvəzində Putin də Trampda öz yolunu gedən bir ideoloji müttəfiq görür.
