Qırğızıstan Prezidenti Sadır Japarov beynəlxalq internet trafikinin təchizatı və təmin edilməsində müvəqqəti dövlət inhisarının tətbiqi haqqında fərman imzalayıb.
Hakimiyyət inhisarçılığın konkret necə tətbiq olunacağını və hansı mexanizmlərdən istifadə ediləcəyini hələ açıqlamayıb.
Prezident Japarovun fərmanına əsasən, dörd ay əvvəl milliləşdirilən "Elkat"-a inhisarçı "eksklüziv hüquq" verilib.
Bu o deməkdir ki, şirkət Qırğızıstana beynəlxalq internet trafiki və ölkə ərazisindən tranzit məlumatların ötürülməsinə cavabdeh olacaq.
Qırğızıstanda dövlət monopoliyası müvəqqəti olaraq - bu il avqustun 15-dən gələn il avqustun 14-dək tətbiq ediləcək.
İndi bütün Qırğızıstan telekommunikasiya operatorları və internet provayderləri "Elkat"la əməkdaşlıq üçün müqavilə və sazişlərini yeniləməlidirlər.
Prezident onlara bu keçidi başa çatdırmaq üçün iki ay möhlət verib.
Rəqəmsal İnkişaf Nazirliyi BBC-yə deyib ki, hökumət ilk növbədə internet sənayesinin inkişafında və "yerləşdiyi yerdən asılı olmayaraq, əhalinin müxtəlif təbəqələri üçün", məsələn, əlçatmaz ərazilərdə internet xidmətlərinə çıxış imkanlarının genişləndirilməsində maraqlıdır.
"Dövlət nəzarəti, şübhəsiz ki, rabitə xidmətlərinin qiymətlərinin sabitləşməsinə və tariflərin həddindən artıq artımının qarşısının alınmasına gətirib çıxaracaq . Bu da istehlakçılar üçün faydalı olacaq", - nazirlik bildirib.
Rəqəmsal İnkişaf Nazirliyi deyib ki, dövlətin dəstəyi ölkə iqtisadiyyatının rəqəmsallaşmasına və ümumi telekommunikasiya mühitinin yaxşılaşdırılmasına töhfə verəcək.
Nazirlik israr edir ki, dövlət inhisarı adi istifadəçilərə göstərilən xidmətlərin keyfiyyətinə təsir etməyəcək.
"Onlar rabitə operatoru ilə aralarında müəyyən edilmiş mövcud tariflərə uyğun xidmət almağa davam edəcəklər", - nazirliyin nümayəndəsi BBC-nin sorğusuna cavab olaraq bildirib.
Amma qurum dövlət inhisarının konkret olaraq necə tətbiq olunacağına və hansı mexanizmlərdən istifadə ediləcəyinə aydınlıq gətirməyib.
Keçən il hökumətin təşəbbüsünü tənqid edən Qırğızıstan Telekommunikasiya Operatorları Assosiasiyası (AOC) Prezidentin fərmanının şərhindən imtina edib.
Assosiasiya bildirib ki, onlar hakimiyyətin planları ilə tanış olmalı və AOK-un bütün üzvlərinin fikirlərini nəzərə alaraq mövqelərini formalaşdırmalıdırlar.
Assosiasiyaya həm özəl, həm də dövlətə məxsus 13 rabitə operatoru, o cümlədən hakimiyyətin müvəqqəti monopoliya verdiyi "Elkat" şirkəti daxildir.
"Milli təhlükəsizlik naminə"
Beynəlxalq internet trafikinin tənzimlənməsi üçün dövlət inhisarının tətbiqi planları 2024-cü ilin noyabrında məlum olub.
Bu məqsədlə Nazirlər Kabineti qanun layihəsi hazırlayıb. Hakimiyyət buna əsasən "Qırğıztelekom" ASC-yə beynəlxalq internet trafikinə nəzarət üzərində monopoliya verməyi planlaşdırıb.
Aydınlaşdırmağa dəyər ki, "Qırğıztelekom"un səhmlərinin 76 faizdən çoxu Rəqəmsal İnkişaf Nazirliyinə, 12 faizdən çoxu isə Sosial Fonda məxsusdur.
Potensial inhisarçı kimi "Qırğıztelekom" tələm-tələsik aydınlaşdırmağa çalışıb ki, bu qanun layihəsi "milli təhlükəsizlik üçün strateji əhəmiyyəti nəzərə alaraq, telekommunikasiya infrastrukturu üzərində dövlət nəzarətini gücləndirməyə" yönəlib.
Şirkət təkid edib ki, nəzarət yalnız beynəlxalq trafik tranziti üzərində tətbiq edilir və rabitə operatorlarının daxili internet şəbəkələrinə təsir etməyəcək.
BBC-nin sorğusuna cavab olaraq, Rəqəmsal İnkişaf Nazirliyi deyib ki, müvəqqəti inhisarçı kimi seçim "Qırğıztelekom"un əvəzinə "ElKat" MMC-nin xeyrinə dəyişdirilib.
Agentlik bu qərarı onunla izah edib ki, "ElCat" fiber-optik məlumat ötürmə şəbəkəsinə malik ən böyük internet provayderi və beynəlxalq magistral rabitə operatorudur, o cümlədən telekommunikasiya sektoru üçün biznes həllərinin aparıcı təchizatçısıdır.
"Şirkətlər zərər görəcək"
Rabitə Operatorları Assosiasiyası "Dövlət monopoliyası haqqında" qanun layihəsinin təhlilini dərc edib.
Bu təhlildə beynəlxalq internet trafikinin dövlət inhisarına alınmasının böyük itkilərə səbəb olacağı vurğulanıb.
Eyni zamanda, Assosiasiya hesab edir ki, Konstitusiya və "Rəqabət haqqında" qanunun normaları pozulacaq.
AOC-un məlumatına görə, 2022-ci ilə qədər Qırğızıstanda 340 telekommunikasiya operatoru qeydiyyatdan keçib.
"Rabitə sektorunun inkişafına liberal yanaşma operatorlara trafikin ötürülməsi üçün beynəlxalq əlaqələrin təşkilində müstəqil siyasət yürütməyə imkan verib və bununla da tarif rəqabətini və alternativ marşrutların mövcudluğunu təmin edib", - deyə assosiasiya vurğulayıb.
AOC dövlət inhisarçılığının telekommunikasiya infrastrukturunun inkişaf tempini ləngidə biləcəyini və magistral rabitə xətlərinin çəkilməsinə və beynəlxalq əlaqələrin təşkilinə artıq "əhəmiyyətli vəsaitlər" yatırmış telekommunikasiya operatorlarının "böyük itkilərə" məruz qalacağını iddia edib.
