2026 Rusiya büdcəsi: Ordu və güc strukturlarına rekord xərclər...
Kremlin 2026-cı il üçün hazırladığı büdcə layihəsi ordunun və güc blokunun maliyyələşdirilməsini prioritet seçir və gəlir çatışmazlığını ƏDV-nin artırılması hesabına bağlamağa çalışır. Bu addım istehlaka və kiçik biznesə ağır zərbə vurur, inflyasiyanı sürətləndirir və iqtisadiyyatda “ikili struktur”u dərinləşdirir: resursların əsas hissəsini müdafiə sənayesi alır, qalan sahələr isə qənaət rejiminə məhkum olunur.
Poliqon xəbər verir ki, Almaniyanın Neue Zürcher Zeitung nəşrinin araşdırmasına görə, bu məntiqlə hərəkət etdikcə çıxış yolu tapmaq daha da çətinləşəcək.
Resessiya siqnalları fonunda “hər şey plana uyğundur” açıqlamaları
Prezident Vladimir Putin açıq şəkildə durğunluq və ya resessiya barədə müzakirələri rədd edir. Lakin statistika əksini göstərir: ardıcıl iki rüb ərzində ÜDM azalıb (texniki resessiya), mənfi göstəricilər demək olar ki, bütün sahələrdə müşahidə olunur. Nisbətən yaxşı vəziyyətdə olanlar yalnız müdafiə sifarişi ilə işləyən müəssisələrdir. Rəsmi proqnoz da dəyişdirilib: əvvəlki 2,5%-lik artım gözləntisi 1%-ə endirilib.
Populyar olmayan alət: ƏDV-nin artırılması
Hökumət çərşənbə günü büdcənin əsas parametrlərini açıqlayıb və sənədi ayın sonunadək Dövlət Dumasına təqdim etməyə hazırlaşır. Baş nazir Mixail Mişustin əlavə xərcləri qarşılamaq üçün ƏDV-nin 2 faiz bəndi artırılaraq 22%-ə qaldırılacağını elan edib.
Xüsusilə sahibkarlıq sektoru üçün ağır qərar isə məcburi ƏDV ödəyicisi olmaq üçün dövriyyə həddinin 60 milyon rubldan 10 milyon rubla endirilməsidir. Bu isə kiçik və orta biznesin əhəmiyyətli hissəsini vergitutma dairəsinə salır. Tədbir həm inflyasiyanı artıracaq, həm də istehlak tələbatını daraldaraq bir çox kiçik müəssisəni bağlanma həddinə gətirəcək. Bundan başqa, hökumətin əvvəllər “vergi sisteminə toxunulmayacaq” vədləri də inamı zəiflədir. NZZ hesab edir ki, bu qərar müharibənin birbaşa nəticəsidir.
Büdcə prioritetləri: müharibə və güc strukturları
Hakimiyyət əlavə vəsaitlərin hara xərclənəcəyini gizlətmir: əsas istiqamət “ölkənin müdafiəsi və təhlükəsizliyinin təmin olunması”dır. Mişustin həmçinin veteranların, həlak olan hərbçilərin ailələrinin, sosial proqramların və infrastrukturun dəstəyini də sadalayıb.
Rəsmi statistikada ordunun xərcləri bir qədər azaldılmış kimi göstərilsə də (2025-ci ildə 13,5 trilyon rubldan 2026-cı ildə 12,6 trilyon rubla), inflyasiya fonunda bu fərq simvolik sayılır və büdcənin hərbi xarakterini dəyişmir.
Jurnalist Fəridə Rüstəmova Telegram kanalında hələ açıqlanmamış detallar yayıb: “milli təhlükəsizlik və hüquq-mühafizə” xərcləri 33,7 milyard frankdan 38,5 milyard franka artırılır. Beləliklə, müdafiə və daxili təhlükəsizlik xərc payı əvvəlki rekord 40%-dən cüzi aşağı düşsə də, faktiki olaraq eyni səviyyədə qalır. Nəticə aydındır: müharibə və onunla bağlı daxili repressiyalar büdcənin əsas oxu olaraq qalır.
Defisit, FNB və “yandırılmış” ehtiyatlar...
Bu prioritetlərin qiyməti də aydındır. Vaxtilə profisitlə və böyük ehtiyat fondu ilə öyünən Rusiya getdikcə dərin defisitə girir. 2025-ci il üçün defisit 1,7% ÜDM səviyyəsində proqnozlaşdırılsa da, indi bu göstərici 2,6%-ə yaxın gözlənilir. 2026-cı ildə isə 2–2,2% səviyyəsində olması planlaşdırılır.
Milli Rifah Fondu (FNB) üç ildən çox davam edən müharibə nəticəsində ilkin həcminin təxminən dörddə birinə enib. NZZ-nin qeyd etdiyi kimi, uzunmüddətli inkişaf üçün nəzərdə tutulan vəsaitlərin döyüş meydanında “yanması” acı ironiya kimi görünür.
Büdcə gəlirlərinin azalmasının səbəbləri
Bir sıra amillər büdcə gəlirlərini azaldır:
Ukraynada sülh perspektivləri və sanksiyaların yumşaldılması gözləntiləri fonunda rublun möhkəmlənməsi (güclü rubl ixracdan rublla gəlirləri azaldır);
Neft ixracına sanksiyalar və xammal qiymətlərinin düşməsi.
Mişustin bildirib ki, gələn ildən etibarən büdcə gəlirlərinin 78%-i artıq neft-qaz sektorundan deyil, digər mənbələrdən təmin ediləcək. Bu isə NZZ-nin fikrincə, məcburi və ağrılı şəkildə həyata keçirilən “neft-qaz iynəsindən qopma” cəhdidir.
İqtisadiyyatın “yarılma”sı: müdafiə sektoru və “sivil” sahələr
Müasir Rusiya iqtisadiyyatının əsas riski onun getdikcə daha çox müharibəyə uyğunlaşdırılmasıdır. Tam hərbiləşdirilmiş iqtisadiyyata keçid hələ olmasa da, “ikili sistem” artıq mövcuddur.
Berlin Carnegie mərkəzinin eksperti Aleksandra Prokopenko bunu iki “kontur”la izah edir:
“İsti kontur” — müharibə ilə bağlı sahələr. Bu müəssisələr xammal, maliyyə və texnologiya kimi resurslara üstün çıxış imkanına malikdir və əsasən dövlətə bağlıdır.
“Soyuq kontur” — özəl sektor, xüsusən kiçik və orta biznes, istehlak malları istehsalçıları. Onlar həm sanksiyalar, həm də artan vergi yükü və kapital çatışmazlığı ilə üz-üzədir.
NZZ yazır ki, bu vəziyyətdən asan çıxış yoxdur: iqtisadiyyat müharibəyə nə qədər uzun müddət kilidlənmiş qalarsa, onu sülh rejiminə qaytarmaq bir o qədər baha başa gələcək.
Bəs bu, ailələr və biznes üçün nə deməkdir?
Vəziyyət həm əhali, həm də biznes üçün çətinliklər yaradır:
Qiymətlər. ƏDV artımı və güc strukturlarına üstünlük inflyasiyanı artıracaq.
İstehlak. Ailələr xərclərini azaldır, pərakəndə satış və xidmət sektoru gəlir itirir.
Kiçik biznes. ƏDV həddinin 10 milyon rubla endirilməsi onların çoxu üçün ciddi sınaqdır; bəzi şirkətlər bazardan çəkilə bilər.
İnvestisiyalar. Özəl sektora uzunmüddətli layihələr planlaşdırmaq çətinləşir, çünki əsas resurslar müdafiə sifarişlərinə yönləndirilir.
Beləliklə, 2026-cı il büdcəsi statistikanı təsdiqləyir: müharibə sistemin iqtisadi “ürəyi” olaraq qalır, digər bütün sahələr isə daimi oksigen çatışmazlığı rejimində fəaliyyət göstərir. NZZ xəbərdarlıq edir ki, bu vəziyyət nə qədər çox uzansa, sülh modelinə qayıdış bir o qədər baha başa gələcək və həm FNB, həm də vergi ödəyicilərinin bu dönüşü maliyyələşdirmək imkanları azalacaq.
Poliqon.info
