Lupus — xüsusilə sistemik lupus eritematozus (SLE) — immun sistemin sağlam toxumalara hücum etməsi ilə xarakterizə olunan xroniki autoimmun xəstəlikdir.
E-saglam.az xəbər verir ki, bu xəstəlik oynaq, dəri, böyrək, ürək, ağciyər və sinir sistemini təsir edə bilər. Səbəblər tam aydın olmasa da, genetik meyl, hormonal dəyişikliklər və ətraf mühit faktorları rol oynayır.
Lupusun əsas əlamətləri:
Oynaqlar: Simmetrik ağrı, şişlik, qızartı və hərəkət məhdudiyyəti.
Dəri: Üzdə “kəpənək” səpgisi və günəşə qarşı həssaslıq.
Yorğunluq və hərarət: Xroniki yorğunluq, səbəbsiz qızdırma, gecə tərləmələri.
Orqan zədələnməsi: Böyrək (sidikdə zülal, ödem), ağciyər (nəfəs darlığı), ürək (perikardit) və sinir sistemi (baş ağrısı, yaddaş pozğunluğu).
Diaqnostika:
ANA və digər autoantikor testləri (anti-dsDNA, anti-Sm).
Qan və sidik analizi (anemiya, leukopeniya, trombositopeniya, iltihab göstəriciləri).
Görüntüləmə metodları: Böyrək ultrasəsi, biopsiya, MRT, KT, ekokardioqrafiya.
Klinik qiymətləndirmə: Fotosensitivlik, oynaq iltihabı, dəri səpgiləri, serozit, neyroloji əlamətlər, hematoloji dəyişikliklər.
İdarəetmə və dəstək:
Antiinflamatuar pəhriz: Omega-3 zəngin qidalar, tərəvəz, tam taxıllar, zeytun yağı. Qırmızı ət, şəkər və işlənmiş qidaları azaltmaq.
Günəşdən qorunma: SPF 50+ krem, geniş kənarlı papaq, uzunqollu geyim.
Stressin idarə olunması: Yoga, meditasiya, musiqi terapiyası, sosial dəstək.
Rutin tibbi nəzarət: Laborator testlər və dərman dozasının həkim nəzarətində tənzimlənməsi.
Xüsusi məqamlar:
Lupus tam sağalabilən xəstəlik deyil, amma düzgün müalicə və nəzarətlə remissiyada saxlamaq mümkündür.
Hamiləlik yalnız remissiya dövründə və həkim nəzarətində tövsiyə olunur.
Aktiv həyat tərzi balanslı olmalıdır: yüngül idman, stressin idarəsi, günəşdən qorunma və düzgün qidalanma.
Nəzrin Abbas
E-saglam.az
