Naaktunda aşkar edilən mozaika patolli lövhəsi Mayaların gündəlik və rituallı həyatına dair yeni ipucları verir…
Poliqon xəbər verir ki, Gvatemalanın tropik meşələrində yerləşən qədim maya şəhəri Naaktunda arxeoloqlar unikal oyun taxtası tapıblar. Latin American Antiquity jurnalında dərc olunan məqaləyə əsasən, söhbət qədim Mesoamerika oyunu olan patolli üçün hazırlanmış və birbaşa yaşayış binasının döşəməsinə yerləşdirilmiş mozaika lövhəsindən gedir.
Tədqiqatçılar bildiriblər ki, tapılan taxta yüzlərlə kiçik qırmızı keramika parçasının təzə məhlulun içinə diqqətlə yerləşdirilməsi ilə hazırlanıb. Parçaların birləşməsi nəticəsində klassik patolli forması – xaçşəkilli oyun sahəsi meydana çıxıb. Bu, öz növbəsində lövhənin əvvəlcədən tikinti planına daxil edildiyini və sonradan əlavə edilmədiyini göstərir. Bu xüsusiyyətlə o, indiyədək aşkar edilmiş bütün patolli lövhələrindən fərqlənir.
Patolli Mesoamerika xalqları, mayalar, tolteklər və aztəklər arasında məşhur strateji-məzart oyun olub. Oyunçular fındıq boyda qara lobya dənələrindən “zər” kimi istifadə edir, fişləri isə xaçvari sahə boyunca irəlilədirdilər. Oyun həm şans, həm də taktika tələb etdiyinə görə qədim cəmiyyətlərdə həm əyləncə, həm də sosial qarşılıqlı əlaqələrin elementi sayılırdı.
Arxeoloji araşdırmalar göstərib ki, Naaktundakı mozaika lövhəsi eramızın V əsrinə – erkən klassik dövrə aiddir. Bu isə onu bu günə qədər tapılan ən qədim və ən incə işlənmiş patolli lövhələrindən birinə çevirir. Mozaikanın ölçüləri təxminən 80×110 sm-dir ki, bu da əvvəllər aşkarlanmış oyun taxtalarından (çoxu 40–70 sm aralığında olur) xeyli böyükdür.
Oyun taxtası, ehtimal olunur ki, varlı və nüfuzlu bir şəxsə məxsus yaşayış tikilisində aşkar edilib. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, bu cür möhtəşəm mozaikanın evin əsas memarlıq elementinə çevrilməsi patollinin məişət həyatından çox-çox artıq bir mənaya sahib olduğunu göstərir.
Alimlərin fikrincə, lövhənin memarlıq strukturuna inteqrasiya olunması onun sosial, rituallı və hətta simvolik məna daşıdığını ehtimal etdirir. Bu, oyunun mayaların gündəlik fəaliyyətinin, inanclarının və mədəni münasibətlərinin ayrılmaz hissəsi olduğunu göstərən mühüm arxeoloji sübutdur.
Poliqon.info
