EN

Trampın çağırışı hansı təhlükədən xəbər verir? - Britaniyalı politoloq detalları açıqladı

Ağ Ev bu gün Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ilə yanaşı Avropa liderlərini də qəbul edəcək. Görüşdən əvvəl ABŞ Prezidenti Donald Tramp Zelenskini həm Krım məsələsindən, həm də NATO üzvlüyündən imtina etməyə çağırıb. Bu çağırış yalnız iki lider arasındakı fikir ayrılığını göstərmir, eyni zamanda Qərb ölkələrinin birliyinə, Ukraynanın gələcək təhlükəsizliyi və suverenliyinə ciddi geosiyasi mesaj daşıyır. Avropa liderlərinin və Zelenskinin bu çağırışa necə reaksiya verəcəyi, həmçinin görüşdən gözlənilən nəticələr, Qərb ölkələrinin Ukrayna ətrafındakı mövqeyinə və regiondakı geosiyasi tarazlığa birbaşa təsir göstərəcək.
Moderator.az-a danışan britaniyalı politoloq Neil Vatson  bildirib ki, Prezident Tramp və Putin arasında uzunmüddətli münasibət və fikir mübadiləsi mövcuddur. Politoloqun sözlərinə görə, Trampın Ukraynanın həm Krımdan, həm də NATO üzvlüyündən imtina etməsi təklifi böyük geosiyasi məna daşıyır:
 
“Çünki bu, 2014-cü ildən bəri Qərbin mövqeyinin iki əsas prinsipinə birbaşa meydan oxuyur: Rusiyanın Krımı ilhaqının qanunsuz və danışıqsız olduğu və Ukraynanın öz təhlükəsizlik yönümlərini sərbəst seçmək hüququ. Belə güzəştlər nəzərdən keçirilərsə, bu, faktiki olaraq Rusiya ərazi qazanclarının qəbul edilməsi və NATO-nun Soyuq Müharibə sonrası genişlənmə prinsipinin geri çəkilməsi kimi qəbul edilə bilər.
Ukrayna üçün bu, Krımın daimi itirilməsini qəbul etmək və faktiki olaraq NATO xaricində neytral statusa bağlı qalmaq demək olardı. Qısa müddətdə bu, münaqişəni dondura bilər, lakin uzun müddətdə Kiyevi gələcək Rusiya təzyiqlərinə qarşı daha zəif və təhlükəsizlik təminatları məhdud vəziyyətə qoyardı. Uzun perspektivdə isə bu, Ukraynanın suverenliyini zəiflədə bilər və daxili siyasəti parçalaya bilər, çünki heç bir ukraynalı lider Krımı asanlıqla güzəştə getməklə iqtidarda qala bilməz. Bu, xarici qərb qüvvələrinin təsiri altında olan, şübhəsiz ki, provokator olan Zelenskinin sonu olardı. Qərb birliyi üçün isə bu təklif destabilizasiyaedici xarakter daşıyır. Avropa liderləri ardıcıl olaraq vurğulayıblar ki, Ukraynanın razılığı olmadan heç bir sülh sazişi mümkün deyil və əksər ölkələr NATO üzvlüyünü danışıqlar vasitəsi deyil, suveren hüquq kimi qiymətləndirir. Trampın yanaşmasını qəbul etmək, transatlantik alyansı Moskva ilə kompromisə getməyə hazır olanlar – ya qorxu, ya da istək səbəbindən – və bunu aqressiyanı mükafatlandırmaq kimi görənlər arasında parçalamaq riski yaradar".
 
Neil Vatson qeyd edib ki, buna görə Avropa liderlərinin və ya Prezident Zelenskinin Trampın çağırışını qəbul etməsi çox ehtimal olunmur. Kiyev üçün belə bir güzəşt siyasi baxımdan son olardı; Avropa üçün isə bu, kollektiv etibarlılığı zəiflədərdi: 
“Geosiyasi əhəmiyyət isə təklifin dərhal reallaşdırıla bilməsində deyil, Qərb daxilindəki çatları ortaya çıxarmasında və ABŞ siyasətinin potensial istiqamətini göstərməsindədir”.
 
Mehin Mehmanqızı
 
Chosen
51
50
moderator.az

10Sources