"Tehranın sarsılan nüfuzu və gələcək risklər..."
İsrailin İrana qarşı son hava zərbələri, onlarla SEPAH komandanının öldürülməsi və İranın hava hücumundan müdafiə sisteminin tam zəif görünməsi ölkə daxilində və xaricində şok effekti doğurub.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "bbc.com" nəşri yazıb.
Nəşrin təhlilinə görə, bu, təkcə hərbi deyil, həm də siyasi baxımdan İslam Respublikasının tarixində görünməmiş böhrandır. İsrailin iyunun 13-də həyata keçirdiyi hücumlar İslam Respublikasının 1980-ci illərdəki İran-İraq müharibəsində belə üzləşmədiyi ölçüdə dağıdıcı olub.
İddialara görə, bir gecədə 200-dən çox qırıcı ilə 100-dən çox hədəf vurulub, 330 bomba və müxtəlif silah növləri istifadə edilib. Bu, həm də İranın klassik simmetrik olmayan müharibə doktrinasının uğursuzluğunu ortaya qoyub.
Köhnə strategiyalar iflasa uğrayıb
İranın SEPAH vasitəsilə qurduğu "çəkindirici güc" anlayışı, yəni düşmənin hücumdan öncə fikirləşməsi üçün qurulan qorxu mexanizmi bu zərbələrlə demək olar ki, yox oldu. Tehran illərdir öz raket və pilotsuz uçuş aparatları proqramını regional üstünlük kimi təqdim edib.
Lakin bu hücumlar göstərdi ki, ölkənin təhlükəsizlik qurumları nə informasiya sızmasının, nə də fiziki müdaxilənin qarşısını ala bilir. Bu vəziyyət xalq arasında etimadsızlığı daha da artırıb. Sosial şəbəkələrdə bəzi vətəndaşlar SEPAH komandanlarının ölümünə görə sevinclərini gizlətmir, onları represiv rejimin rəmzi kimi görür.
İsrailin mövqeyi güclənir
İsrail isə bu hücumlarla yalnız İranı sarsıtmaqla kifayətlənməyib, həm də özünü bölgədə dominant hərbi güc kimi təsdiqləməyə çalışır. Ekspertlərə görə, bu hadisə təkcə İran-İsrail münasibətlərinə deyil, ümumilikdə Yaxın Şərqdəki hərbi və siyasi balanslara təsir edəcək. Yeni regional alyanslar və ittifaqlar yarana bilər.
Tarixi qorxular yenidən baş qaldırır
İran tarixindəki təhqiramiz işğallar və müharibə məğlubiyyətləri bu hücumlarla xatırlanmağa başlayıb. 1979-cu ildən bu yana qurulan "müstəqil və güclü İran" imici ciddi suallar altındadır. Mövcud rejimin iddia etdiyi "xalqı qoruma gücü" sınaqdan keçə bilmədi.
Hüquqi və siyasi dilemma
İranın Xarici İşlər Nazirliyi hücumları "müharibə elanı" adlandırsa da, beynəlxalq hüquq baxımından belə rəsmi elan verilməyib. İsrail öz zərbələrini BMT Nizamnaməsinin 51-ci maddəsinə əsasən "özünümüdafiə tədbiri" kimi təqdim edir. Ancaq mütəxəssislər bu arqumentin hüquqi əsasının zəif olduğunu bildirir, çünki İran son aylarda İsrailə birbaşa hərbi hücum etməyib.
Dərinləşən təhlükəsizlik böhranı
İran hazırda həm hərbi, həm də informasiya sahəsində ciddi itkilərlə üzləşib. Ölkənin təhlükəsizlik elitası zəif görünür, daxili narazılıq artır, beynəlxalq aləmdə isə Tehranın mövqeyi daha da zəifləyir. Bu, yalnız bir gecənin hadisəsi deyil, uzunmüddətli nəticələr doğura biləcək təhlükəsizlik və nüfuz böhranının başlanğıcıdır.
