"Vaşinqtonun vasitəçiliyi ilə imzalanan TRIPP razılaşması regionun xəritəsini dəyişir..."
ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə Ermənistan və Azərbaycan arasında imzalanan sülh razılaşması Cənubi Qafqazda 30 ildən artıq davam edən münaqişə və gərginliyə son qoymaq istiqamətində tarixi addım kimi təqdim olunur.
Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Fox News" nəşri yazıb.
Yeni mərhələnin başlanğıcı
Baş nazir Nikol Paşinyan və Prezident İlham Əliyev "Fox News Digital"-a verdikləri müsahibədə bu anlaşmanın yalnız iki ölkə üçün deyil, həm də Rusiya və İran kimi regional güclər üçün fayda gətirəcəyini vurğulayıblar.
Əsas element "Beynəlxalq Sülh və Çiçəklənmə üçün Tramp Marşrutu" (TRIPP) adlı 40 kilometrlik yeni nəqliyyat dəhlizidir. O, Azərbaycanın əsas ərazisini Naxçıvanla birləşdirəcək və Ermənistan ərazisindən keçəcək. Layihə 99 il müddətinə ABŞ-ın eksklüziv idarəsinə veriləcək və yollar, dəmir yolu, boru kəmərləri, optik rabitə xətləri, hətta elektrik ötürmə xətləri də daxil olmaqla infrastruktur qurulacaq.
Moskvanın ehtiyatlı dəstəyi
Rusiya Ermənistanın köhnə hərbi-siyasi müttəfiqi kimi sülh anlaşmasını ümumilikdə müsbət qiymətləndirsə də, ABŞ-ın iştirakı ilə bağlı ehtiyatlı mövqe sərgiləyib. Rusiya XİN bəyan edib ki, xarici tərəflərin iştirakı sülh prosesini tamamlamalı, onu mürəkkəbləşdirməməlidir.
Moskva, regiondakı qərarların Rusiya, İran və Türkiyə kimi qonşuların iştirakı ilə qəbul edilməsinin vacibliyini vurğulayıb və Yaxın Şərqdə Qərbin müdaxiləsi zamanı buraxılmış səhvlərin təkrarlanmaması barədə xəbərdarlıq edib.
Tehranın açıq narazılığı
İran isə anlaşmanı düşmənçiliklə qarşılayıb. Ali Liderin müşaviri Əli Əkbər Vilayəti Tehranın "Zəngəzur dəhlizi" adlandırdığı marşrutu "Trampın dəhlizi yox, Trampın muzdlularının qəbiristanlığı" adlandırıb. İran hətta bu yolu bloklamaq üçün hərbi vasitələrdən istifadə edə biləcəyi mesajını verib.
Paşinyan və Əliyevin mövqeyi
Paşinyan bu razılaşmanın sıfır məbləğli oyun olmadığını, əksinə, İranın Fars körfəzindən Qara dənizə çıxış əldə edəcəyini, Rusiya və İran arasında dəmir yolu əlaqəsinin qurula biləcəyini bildirib. Əliyev isə ABŞ-ın diplomatik iştirakını Moskva üçün təxribat hesab etmədiyini, bunun "birləşdirici, beynəlxalq daşımaların əsas halqalarından biri" olacağını vurğulayıb.
Daxili siyasi gərginlik və kilsə qarşıdurması
Ermənistanda daxili narazılıqlar güclənib. Millətçi müxalifət razılaşmanı "xəyanət" kimi qiymətləndirir və Paşinyanın səlahiyyətlərinin belə bir sənədi imzalamağa çatmadığını bildirir. Ən böyük qarşıdurma isə Ermənistan Apostol Kilsəsi ilə yaşanır. Arxiyepiskop Baqrat Qalstanyan sərhəd kəndlərinin Azərbaycana qaytarılmasına qarşı kütləvi etirazlara rəhbərlik edib.
İyunun 25-də Qalstanyan "müqəddəs mübarizə" hərəkatının liderlərindən biri kimi terror planı hazırlamaqda ittiham olunaraq həbs edilib. İstintaq orqanları onun minlərlə keçmiş hərbçini enerji və nəqliyyat infrastrukturuna hücum üçün cəlb etdiyini iddia edir. Paşinyan isə məhkəmə prosesinin hökumətdən tam asılı olmadığını, qanunlara uyğun aparıldığını deyir.
Regionun yeni siyasi mənzərəsi
TRIPP layihəsi ABŞ-a Cənubi Qafqazda güclü strateji mövqe qazandırır, ənənəvi Rusiya və İran marşrutlarını yan keçən ticarət yolları yaradır. Bu isə həm region ölkələri, həm də qlobal güclər üçün yeni siyasi-hərbi balansın formalaşmasına gətirib çıxara bilər.
