Kremlin danışıqları uzatma taktikası və ABŞ-nin yanlış təsəvvürü...
ABŞ Prezidenti Donald Tramp Vladimir Putin və Vladimir Zelenski arasında yaxın günlərdə keçiriləcək sammiti elan edib.
Poliqon xəbər verir ki, Der Spiegel nəşrinin yazdığına görə, tezlikləe Ukraynada nəyin bahasına olursa-olsun sülh əldə etməyə çalışan Tramp münaqişənin mahiyyətini tam anlamır. Çünki Kreml tamamilə fərqli məqsədlər güdür və Ukrayna ərazisində qəddar “faktsız reallıqlar” yaratmaqda davam edir.
Uzanan danışıqlar: Kremlin əsas taktikası...
Gələcək görüşün harada keçiriləcəyi barədə şayiələr artır. Budapeştdə Viktor Orban vasitəçi rolunu oynamağa hazırdır – o, uzun müddətdir Avropa İttifaqında Kremlin ən sadiq tərəfdaşına çevrilib və Rusiyaya qarşı sanksiyaları tez-tez tənqid edir. Jeneva isə Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun simvolik təklifidir: XX əsrdə ABŞ və SSRİ arasında mühüm sammitlər məhz burada keçirilib.
İsveçrənin xarici işlər naziri İqnazio Kassis isə daha irəli gedərək, Putinə danışıqlar zamanı toxunulmazlıq verilə biləcəyini açıqlayıb. Lakin bu diplomatik “sığorta” reallıqdan uzaq görünür: Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi artıq Rusiya lideri barəsində ukraynalı uşaqların deportasiyasına görə həbs orderi çıxarıb və Kremlin belə mövzunun gündəmə gəlməsinə imkan verəcəyi şübhəlidir.
Tramp isə Putinlə telefon danışığından sonra ruhlanaraq: “İki həftəyə görüş, daha sonra isə üçtərəfli sammit keçiriləcək” deyə açıqlama verib. Ancaq Moskvada ritorika tam fərqlidir. Politoloq Tatyana Stanovayanın sözlərinə görə, Putin sadəcə dialoq naminə görüşdə maraqlı deyil. O, Zelenskini yalnız kapitulyasiyaya hazır olduqda “müstəntiq qarşısına çıxarmaq” istəyir.
Putinin imperiya məntiqi və hədəfləri
Putin üçün Ukrayna sadəcə qonşu deyil, bariyerdir. NATO-ya qarşı bufer, Qərbi uzaqlaşdırmaq üçün “sanitar kordon”dur.
Daha 2021-ci ildə o, tarixi saxtalaşdırmağa cəhd edən məqalə dərc etmişdi: guya Ukrayna dövlətçiliyi mövcud deyil, ukraynalılar və ruslar isə “bir millətdir”. Bu yazı müharibənin ideoloji əsasına çevrildi.
O vaxtdan bəri Kremlin addımları ardıcıl olub. Putin mütəmadi olaraq Ukraynadan “neytrallıq” tələb edir ki, bu da əslində NATO-dan tam imtina deməkdir. Bununla yanaşı, o, Zelenskini dəfələrlə “narkoman”, “faşist” adlandıraraq təhqir edib.
Hətta xarici işlər naziri Sergey Lavrov belə bu təbliğata qatılıb. Alyaskada danışıqlara gələndə üzərində iri “SSRİ” yazılmış ağ sviter geyməsi qalmaqala səbəb olmuşdu. Bu açıq-aşkar təxribat idi. Daha sonra Putin Trampın yanında oturarkən sarkazmla “imperialist” deyə zarafat etmiş, ABŞ dövlət katibi Marko Rubionun həmin geyimə “xoşdur” deməsini ironiyaya çevirmişdi.
Bu cür detallar Kremlin üslubunu tam izah edir: mesaj göndər, təxribata əl at və sonra hamısını zarafat kimi göstər.
Yerdəki fakt: hərbi təzyiq...
Diplomatlar “danışıqlar formatını” müzakirə etdiyi bir vaxtda, Rusiya ordusu cəbhə xəttini sistemli şəkildə dəyişməyə davam edir. Ağ Evin sammiti gecəsində Ukrayna rəsmiləri yeni hücumlar barədə məlumat verib: 8 nəfər ölüb, 53 nəfər yaralanıb.
Kremlin strategiyası sadədir: “sülh təşəbbüsləri” müzakirə edilənədək ordu yeni mövqelər tutur. Hər yeni təmas xətti isə daha sonra “qaçılmaz reallıq” kimi masaya çıxarılır.
Putinin minimum hədəfi Donbasdır. 2022-ci ilin fevralında sürətli qələbə planı uğursuz olduqdan sonra o, daha ehtiyatlı, amma bir o qədər də israrlı addımlar atır. İndi Kremlin taktikası “sürünən ekspansiya”ya bənzəyir: yavaş, amma davamlı irəliləyiş.
Maraqlıdır ki, Tramp özü də Kremlin məntiqini təkrarlayır: onun sözlərinə görə, ərazi güzəştləri olmadan sülh mümkün deyil. Bu isə əslində Vaşinqtonun Kreml qaydaları ilə oynaması deməkdir.
Müttəfiqlərin parçalanması və danışıqlarda dalana dirənmə
Kremlin əsas məqsədi təkcə Kiyevlə danışıqlar deyil, həm də Ukraynanın müttəfiqləri arasında parçalanma yaratmaqdır.
Artıq Avropada fərqli səslər eşidilir. Bəzi ölkələr mümkün sülh müqaviləsindən sonra Ukraynanı qorumaq üçün əsgər göndərməyi təklif edir. Moskva isə bu planı “qəbuledilməz” adlandırıb və “nəzarətsiz eskalasiya” ilə hədələyib. Bu isə faktiki olaraq müharibəni genişləndirmək niyyətinə işarədir.
Stanovayanın fikrincə, Tramp strateji çərçivəni anlamır. Onun üçün bu, sadəcə Rusiya-Ukrayna müharibəsidir. Putin üçün isə bu, “Qərblə müharibə”dir və Ukrayna sadəcə alətdir.
Nəticə aydındır: hətta Tramp sülh sazişinə nail olsa belə, müharibə bitməyəcək. Putin təzyiqi davam etdirəcək, çünki onun üçün məsələ yalnız torpaq deyil – söhbət dünya nizamının yenidən bölüşdürülməsindən gedir.
Poliqon.info
