RU

Paşinyan əməkdaşlıq mesajları verir…

Ermənistanın işğalçılıq siyasətinin regional təhlükəsizliyə mənfi təsiri açıq etiraf olunur

Vaşinqtonda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ilə Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan arasında keçirilən görüş və imzalanmış Bəyannamə Cənubi Qafqazda yeni bir dövrün başlanğıcını simvollaşdırır. Uzun illər gərginlik, müharibə və qeyri-müəyyənliklə yadda qalan region indi sabitlik və inkişaf perspektivi ilə fərqlənir. 2020-ci il Vətən Müharibəsində Azərbaycanın qətiyyətli qələbəsi regiondakı real vəziyyəti dəyişib və beynəlxalq gücləri bu yeni reallıqla hesablaşmağa məcbur edib. Bu kontekstdə Ermənistan artıq sülh yolunu seçməkdən başqa alternativ görmür. Regionun inkişafı, təhlükəsizlik və sabitliyin təmin olunması artıq prioritet məsələdir. Azərbaycan isə lider rolunu gücləndirərək Cənubi Qafqazı həm siyasi, həm iqtisadi, həm də strateji baxımdan ön plana çıxarır. Qlobal maraqlar və regional dinamika bu yeni dövrün xarakterik xüsusiyyətləri arasındadır. Azərbaycanın təşəbbüsləri bölgədə yeni güc balansını formalaşdırır, iqtisadi diversifikasiya isə bu balansı möhkəmləndirir. Ermənistanın məsuliyyəti isə aydındır: qeyri-konstruktiv mövqedən əl çəkmək, sülhə sadiqlik göstərmək və regionun ümumi inkişaf strategiyasına dəstək olmaq. Beləliklə, Ermənistan manipulyasiya və təhdid vasitələrindən uzaqlaşaraq Cənubi Qafqazın sabitliyinə və inkişafına töhfə verə bilər. Yeni dövrün astanasında Azərbaycan həm regionda sülh və təhlükəsizliyi təmin edən, həm də qlobal siyasətdə güclü aktor kimi çıxış edən lider rolunu qoruyur. Vaşinqton Bəyannaməsi region üçün strateji və hüquqi zəmin yaratmaqla, sabit, inkişaf yönümlü Cənubi Qafqaz perspektivini gücləndirir.

Baş nazir Nikol Paşinyanın xalqa ünvanladığı son müraciət regiondakı dəyişikliklərin açıq göstəricisidir. Onun çıxışında artıq revanşist çağırışlar yox, əməkdaşlıq, sabitlik və inteqrasiyaya yönəlik mesajlar üstünlük təşkil edir. Bu, yalnız Ermənistan üçün deyil, bütün Cənubi Qafqaz üçün yeni sülh dövrünün başlanğıcını simvollaşdırır. Ermənistanın destruktiv mövqedən imtina etməsi həm Azərbaycanla münasibətlərin normallaşmasına, həm də regional əməkdaşlıq platformalarına inteqrasiya üçün əhəmiyyətlidir. Eyni zamanda, Vaşinqton vasitəçiliyi ilə əldə olunan razılaşmalar regionda davamlı sülh və təhlükəsizlik üçün hüquqi və siyasi zəmin yaradır. Nəticədə Cənubi Qafqaz xalqları üçün qarşıdakı illər artıq qarşıdurma və münaqişə deyil, inkişaf, əməkdaşlıq və sabitlik illəri kimi qiymətləndirilə bilər. Paşinyanın müraciəti də bu yeni dövrün siyasi mesajlarını gücləndirir, regionda formalaşan sülh və əməkdaşlıq mühitini beynəlxalq səviyyədə təsdiqləyir.

Baş nazir Nikol Paşinyan ABŞ-da Azərbaycanla paraflanmış sülh müqaviləsini və Vaşinqton Bəyannaməsini dönüş nöqtəsi adlandırıb. O xatırladıb ki, avqustun 8-də keçirilən üçtərəfli sammitdən sonra Azərbaycan və Ermənistan iki mühüm sənəd imzalayıblar – biri Sülh və Dövlətlərarası Münasibətlərin qurulması haqqında Sazişin paraflanması, digəri isə birgə bəyannamədir. Paşinyan bildirib: “Ermənistan Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında sülh bərqərar oldu, əziz insanlar. Avqustun 8-dən biz fərqli Cənubi Qafqazda, yeni Ermənistanda yaşayırıq”.

Baş nazir Nikol Paşinyanın açıqlamaları göstərir ki, Vaşinqton razılaşmaları Ermənistan və Azərbaycan arasında düşmənçilik səhifəsinin bağlanmasına ciddi zəmin yaradır. Paşinyan müharibəni alət kimi istisna etməyi və rədd etməyi vurğulayaraq, bu prosesin yeni mərhələnin başlanğıcı olduğunu qeyd edib. Onun açıqlaması eyni zamanda Ermənistanın indiyədək tutduğu müharibə, təhdid və işğalçılıq siyasətinin ölkəni təcrid və təhlükə vəziyyətinə sürüklədiyini açıq etiraf edir. Paşinyanın “sülhdən başqa yol yoxdur” mesajı 2020-ci ildən sonra formalaşmış geosiyasi reallığın qəbul edilməsini nümayiş etdirir və regionda sülh və sabitliyinin vacibliyini həm daxildə, həm də beynəlxalq tərəfdaşlara çatdırır.

Baş nazir ABŞ-ın hazırkı prezidenti Donald Trampın Azərbaycanla sülh prosesində rolunu xüsusi vurğulayıb və Trampın xidmətlərini qiymətləndirməyin mümkün olmadığını bildirərək, Azərbaycan Prezidenti ilə birlikdə onun Nobel Sülh Mükafatına namizədliyini irəli sürmək qərarına gəldiklərini açıqlayıb. Bu addım, həmçinin Vaşinqton razılaşmalarının beynəlxalq səviyyədə dəstəkləndiyini və əhəmiyyətinin yüksək qiymətləndirildiyini göstərir.

Paşinyan razılaşmaları həm Ermənistan, həm də Azərbaycan üçün mühüm diplomatik uğur kimi dəyərləndirib. O bildirib ki, 34 illik dövlətçilik tarixində xarici siyasət və diplomatik hadisələr əsasən “qələbə və məğlubiyyət” miqyasında qiymətləndirilirdi, lakin Vaşinqton razılaşmaları bu anlayışı dəyişdirir. Bu sənədlər Ermənistanın dövlət quruculuğu konsepsiyasının təntənəsi olmaqla yanaşı, ölkənin etibarlılığını, sabitliyini, müstəqilliyini və suverenliyini möhkəmləndirir, eyni zamanda rifah və sosial sabitliyi gücləndirir.

Paşinyanın etiraf etdiyi kimi, Ermənistanın 30 ilə yaxın müddət ərzində həyata keçirdiyi işğalçılıq və təcavüzkar siyasət regionda birliyin formalaşmasına əngəl yaradıb, Azərbaycan torpaqlarının 20 faizinin işğal altında qalması isə Cənubi Qafqazın təhlükəsizlik arxitekturasının qurulmasını ləngidib. Bu vəziyyət həm regional iqtisadi və sosial potensialın tam inkişafına, həm də ölkələrin qlobal iqtisadi sistemdə iştirakına mane olub. Vaşinqton razılaşmaları isə Ermənistanın özünü müstəqil dövlət kimi təsdiqləməsi və regionla konstruktiv əməkdaşlıq imkanlarını genişləndirməsi üçün yeni hüquqi və siyasi zəmin yaradır.

Paşinyan həmçinin Vaşinqton razılaşmalarının Ermənistanı uzun müddət davam edən təcrid vəziyyətindən çıxardığını vurğulayıb. Xüsusilə Ermənistanla Azərbaycan arasında yeni nəqliyyat marşrutlarının açılması və sərhəd keçmə prosedurlarının sadələşdirilməsi gündəmdədir. Paşinyan bildirib ki, bu məsələlər ilk növbədə həll edilməli olan strateji prioritetlərdir və onlardan hər hansı narahatlıq yaranmır. Analitik baxımdan, bu addımlar regionda iqtisadi inteqrasiyanın sürətlənməsi, ticarət və logistika imkanlarının genişləndirilməsi, həmçinin Ermənistanın regional əməkdaşlıq və kommunikasiya imkanlarına çıxışının təmin olunması baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.

Xüsusilə Ermənistan ərazisindən keçməklə Azərbaycan Respublikası ilə Naxçıvan arasında maneəsiz nəqliyyat əlaqəsinin təmin edilməsi diqqət mərkəzindədir. Paşinyan buna “Ermənistan üçün yeni perspektivlər, eləcə də beynəlxalq səviyyədə tanınmış kommunikasiya və əməkdaşlıq imkanı” kimi baxıldığını bildirib.

Analitiklər qeyd edirlər ki, bu marşrutların açılması Ermənistan üçün həm siyasi, həm də iqtisadi dividendlər vəd edir. Yolun açılması yalnız Azərbaycanla əlaqəni asanlaşdırmır, eyni zamanda, Ermənistanın regional ticarət yollarına çıxışını bərpa etməsinə, daha geniş iqtisadi məkana inteqrasiya etməsinə və Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşmasına imkan yaradır. Yeni logistika və infrastruktur imkanları nəqliyyat, ticarət, enerji və xidmət sektorlarında inkişafı sürətləndirəcək, xarici sərmayəni artıracaq və iqtisadi sabitliyi təmin edəcək. Bu açıqlama, Paşinyanın Vaşinqton razılaşmalarının praktik nəticələrini, həmçinin regional əməkdaşlıq və iqtisadi inteqrasiyanı ön plana çıxardığını göstərir.

Baş nazir Nikol Paşinyanın açıqlamalarına görə, Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh yalnız Qarabağ məsələsinin həlli ilə mümkündür. Paşinyan vurğulayıb ki, o, Qarabağ münaqişəsinin davam etməməsi prinsipinə əsaslanaraq Ermənistana rəhbərlik edəcək və xalqın bu məntiqi qəbul etməməsi halında inqilab yolu açıqdır. Lakin xalqın bu məntiqi anladığı və dəstəklədiyi qeyd olunur, çünki Qarabağ məsələsi həll olunmadan sülhün təmin olunmayacağı reallığı qəbul edilib. Analitik baxımdan, bu çıxış Paşinyanın lider olaraq sülh yönümlü siyasətini və real vəziyyəti dərk etdiyini göstərir.

Paşinyan eyni zamanda, Qarabağı könüllü tərk edən ermənilərin geri dönmə ideyasının sülh prosesinə mənfi təsir göstərə biləcəyini vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, bu mövzunun yenidən gündəmə gətirilməsi yalnız dövlətlər arasında gərginliyi artırar və bu mövqeyə qarşı çıxanlar şüurlu və ya şüursuz şəkildə yeni münaqişələrdə maraqlı qüvvələrin təsiri altında ola bilərlər. Analitik baxımdan, bu açıqlama sülh prosesində potensial riskləri və revanşist elementlərin rolunu dəqiq şəkildə müəyyən edir.

Baş nazir həmçinin, 1991-ci il Alma-Ata Bəyannaməsinə istinad edərək, tərəflərin bir-birinin sərhədlərinin toxunulmazlığını və ərazi bütövlüyünü tanıdığını xatırladıb. Paşinyan bildirib ki, bu reallıq sərhədlərin demarkasiyası prosesində öz həllini tapmalıdır. Analitik perspektivdən, bu, Ermənistanın Azərbaycanla sərhəd delimitasiyası və demarkasiyası proseslərinə sadiqliyini nümayiş etdirir və uzun illər davam edən sərhəd mübahisələrinin həllinə aparan yolun başlanğıcı kimi qiymətləndirilir. Qarabağı könüllü tərk edən ermənilərin qayıtmayacağına dair mövqeyi isə revanşist qruplara cavab xarakteri daşıyır və regionda sülh və sabitliyin qorunmasının əhəmiyyətini bir daha təsdiqləyir.

Nəticə etibarilə, Vaşinqtonda əldə olunan razılaşmalar və imzalanmış Bəyannamə Cənubi Qafqazda yeni siyasi və iqtisadi reallığın əsasını qoyur. Azərbaycanın liderliyi altında region sabitlik, əməkdaşlıq və inkişaf yoluna qədəm qoyur, Ermənistan isə sülh yolunu seçməklə uzun müddət davam edən təcrid və qarşıdurma vəziyyətindən çıxır. Yeni nəqliyyat marşrutlarının açılması, sərhəd prosedurlarının sadələşdirilməsi və iqtisadi əməkdaşlıq imkanlarının genişlənməsi həm region ölkələrinin, həm də beynəlxalq tərəfdaşların maraqlarına xidmət edir. Bu proses eyni zamanda, xalqlar arasında etimadın bərpasına, düşmənçilik səhifələrinin bağlanmasına və davamlı sülhün təmin olunmasına zəmin yaradır. Qarabağ məsələsinin həlli və sərhəd demarkasiyası kimi açar məsələlərdə göstərilən iradə gələcək illərdə Cənubi Qafqazda davamlı inkişafın, sabitliyin və inteqrasiyanın təmin olunması üçün mühüm platforma rolunu oynayır.

Beləliklə, regionda yeni dövrün başlanğıcı yalnız diplomatik və siyasi uğur deyil, həm də iqtisadi, sosial və təhlükəsizlik sahələrində uzunmüddətli perspektivlərin açılmasıdır. Vaşinqton Bəyannaməsi həm Azərbaycan, həm Ermənistan, həm də bütün Cənubi Qafqaz xalqları üçün qarşıdakı illərin inkişaf, əməkdaşlıq və sülh illəri olacağını aydın şəkildə təsdiqləyir.

Nigar Orucova, “İki sahil”

Избранный
8
ikisahil.az

1Источники