Perunun paytaxtı Limanın şimalında arxeoloqlar Amerikanın ilk sivilizasiyalarının inkişafı ideyasını dəyişdirə biləcək bir kəşf ediblər...
Poliqon xəbər verir ki, bu barədə BBC məlumat yayıb.
2025-ci ilin iyulunda bir neçə illik qazıntılardan sonra arxeoloqlar qrupu səhranın qumları altında təxminən 3800 il yaşı olan Penyko şəhərinin xarabalıqlarının aşkar edildiyini açıqlayıb. Bu yaşayış məntəqəsi Caral sivilizasiyasına aiddir - dünyanın ən qədimlərindən biri.
İnklərin, Mayaların və Azteklərin yüksəlişindən çox əvvəl müasir Peru sahilləri caral xalqının evi olub. Onların əsas şəhəri Caral Supe (və ya sadəcə Caral) təxminən 5000 il əvvəl çiçəklənib - Mesopotamiya və Qədim Misir sivilizasiyaları dünyanın digər tərəfində inkişaf edərkən. 2009-cu ildən Caral Supe UNESCO-nun Ümumdünya İrsi Siyahısındadır.
Bir çox qədim dövlətlərdən fərqli olaraq, Caral xalqı müdafiə divarları çəkməmiş və silahlara sahib deyil. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, onların cəmiyyəti müharibədən çox ticarət, ritual və qarşılıqlı razılığa əsaslanır.
Arxeoloqlar Caral və ətraf kəndlərdə 3000-ə yaxın insanın yaşadığını hesab edirlər. Supe Vadisində əlverişli yerləri sayəsində onlar sahil, And dağları və hətta uzaq Amazonun sakinləri ilə ticarət əlaqələri saxlayıblar. Caral xalqı pambıq, tərəvəz və meyvə yetişdirib, əvəzində minerallar və ekzotik heyvanlar alıb. Onlar həmçinin sahil boyu balıq tutur və dəniz məhsulları yığıblar.
Caral xalqının memarlığı və mədəniyyəti heyranedici olub. Onların amfiteatrları regionun seysmik aktivliyinə uyğun olaraq tikilib və kütləvi toplantılar üçün xüsusi akustikaya malik olub. Musiqi və rituallar cəmiyyətin həyatında mühüm rol oynayıb.
Təxminən 4000 il əvvəl Caral xalqı qlobal iqlim fəlakəti ilə üzləşib. Bölgədə bir əsrdən çox davam edən quraqlıq baş verib. Çayların və tarlaların quruması aclığa səbəb olub və sakinləri öz möhtəşəm şəhərlərini, o cümlədən Caral-Supeni tərk etməyə məcbur edib.
Tədqiqatçılar uzun müddətdir ki, Caral xalqının sahilə köç etdiyinə, burada balıq tutaraq və qabıqlı balıqların toplanması ilə sağ qala biləcəklərinə inanırdılar. Lakin bu il Peniko şəhərinin xarabalıqlarının tapılması əhalinin bir hissəsinin fərqli strategiya seçdiyini göstərir.
Peniko dəniz səviyyəsindən təxminən 600 metr yüksəklikdə, And dağlarında buzlaqlardan ərimiş su mənbələrinin yaxınlığında yerləşir. Bu, onun sakinlərinə hətta quraqlıq dövründə də suya sabit çıxış imkanı verib.
Kəşflə bağlı ən təəccüblü cəhət odur ki, köçürülmə müharibəsiz və daxili qarşıdurma olmadan baş verib. Arxeoloqlar heç bir silah izi və ya möhkəmləndirilmiş divarlar tapmadılar, bu, resursların məhdud olduğu dövr üçün nadir bir hadisədir.
Penico artıq ziyarətçilərə qismən açıqdır. Burada məbədlərin, yaşayış binalarının və dairəvi mərkəzi meydanların qalıqlarını görə bilərsiniz. Güman edilir ki, bu meydanlar inzibati mərkəzlər idi və cəmiyyətin konsensus idarəçiliyi elementləri ola bilər - qədim Yunanıstanda bir qədər sonra ortaya çıxana bənzər.
Yerli bələdçilər artıq turistləri Supe Vadisini ziyarət etməyə dəvət edirlər, halbuki sayt az bilinir. Bununla belə, arxeoloqlar vurğulayırlar ki, şəhərin böyük hissəsi hələ də qumun altında gizlənir və tədqiqatlar yeni başlayır.
Poliqon.info
