Bristol Universitetinin alimləri İngiltərənin cənub-qərbində məlum olan ən qədim kərtənkələnin fosillərini aşkar ediblər. Bu kiçik yırtıcı 242 milyon il əvvəl, Orta Trias dövründə, dinozavrların meydana çıxmasından qısa müddət əvvəl yaşayıb.
Editor.az xəbər verir ki, bu kəşf kərtənkələlərin, ilanların və tuataraların – Yeni Zelandiyadan gələn unikal “canlı fosillərin” erkən təkamülü haqqında anlayışımızda inqilab edir.
Qədim məxluqa Agriodontosaurus helsbypetrae adı verilib. O qədər kiçik idi ki, tamamilə insan əlinin ovucuna sığardı, lakin tarakanların və digər həşəratların xitin qabıqlarını dişləmək üçün istifadə edilən böyük dişlərə sahib idi.
Müasir kərtənkələ və ilanlardan fərqli olaraq, bu qədim əcdadın damağında menteşəli kəllə və ya dişləri yox idi. Bununla belə, onun quruluşu yanaq və çənəni birləşdirən bir sümüyü qoruyub saxlayırdı – bu xüsusiyyət bu gün yalnız tuataralarda tapılır.
Fosil 2015-ci ildə Devon çimərliyində tapılıb, lakin onun kiçik ölçüsü (kəllənin eni cəmi 1,5 sm-dir) və sıx qaya quruluşu araşdırmanı son dərəcə çətinləşdirib. Təhlil, tibbi radiasiyadan 100 milyard dəfə parlaq olan güclü rentgen mənbəyi olan Fransadakı Avropa Sinxrotronunda aparılıb.
Müəlliflər bildirirlər ki, Aqriodontozavrın qeyri-adi anatomiyası bütün müasir kərtənkələ və ilanları özündə birləşdirən lepidozavr qrupunun necə inkişaf etdiyinə dair yeni perspektiv təqdim edir.
//Gülnarə Abasova, Editor.az
