Vətəninfo.az xəbər verir ki, NASA-nın alimləri Marsda yaşayış bazaları inşa etmək üçün inqilabi bir ideya irəli sürüblər. Onlar Kızıl planetdə tikinti materialı kimi süngərlərin (fungus) istifadəsini təklif edirlər. “Universe Today”in məlumatına görə, bu texnologiya “mikotektura” adlanır və Marsda müstəqil və dayanıqlı yaşayış sahələrinin yaradılmasına imkan verə bilər.
Marsın koloniyalaşdırılması qarşısında duran ən ciddi problemlərdən biri resurs çatışmazlığıdır. Yer kürəsindən materialların daşınması həm çox bahalı, həm də texniki baxımdan məhduddur. Gələcək Mars sakinləri əsas ehtiyaclarını yerli resurslarla – su, karbon qazı və regolit (Mars torpağı) vasitəsilə təmin etməlidirlər.
Hələ 2006-cı ildə “Mars Foundation”dan Brüs Makkensi “Homestead” konsepsiyasını təklif etmişdi. Bu konsepsiyaya görə, Marsda təbii yamacların qoruyucu divar kimi istifadə olunduğu bazalar qurulmalı, çıxış hissələri isə istixanalar və anbarlar üçün istifadə edilməli idi. Bu cür layihələrin həyata keçirilməsi üçün nüvə reaktorları və regolitdən oksigen, yanacaq və tikinti materialları çıxara bilən avadanlıqlar tələb olunur.
Ənənəvi yanaşmalara aşağıdakılar daxildir:
Kərpiclər – Regolitin yandırılması ilə tikinti bloklarının hazırlanması;
Şüşə – Qida istehsalı üçün istixanaların tikintisi.
Lakin bu metodlar çoxlu enerji və mürəkkəb texnoloji avadanlıq tələb etdiyindən çətinliklər yaradır.
NASA-nın Ames Tədqiqat Mərkəzindən bioloq Lin Rotşild süngərlər əsasında qurulan memarlıq – mikotektura – konsepsiyasını təklif edib. Bu texnologiyanın əsas prinsipləri belədir:
Yüngül başlanğıc – Astronavtlar yalnız karkas və xüsusi uyğunlaşdırılmış süngər sporlarını özləri ilə gətirirlər;
Böyümə – Marsda mövcud olan suyun əlavə olunması ilə mikelium adlanan göbələk kökləri karkasın üzərində böyüyərək sıx və hermetik bir material əmələ gətirir;
Tətbiq – Mikeliumdan “sünger kərpicləri” və ya bütöv günbəz formalı tikililər – yaşayış və anbarlar qurmaq mümkündür.
Bu texnologiyanın prototipləri Yer kürəsində artıq sınaqdan keçirilib. Onlar yüngül, davamlı və ekoloji baxımdan təmizdir. Ən əsası isə minimal resurslarla hazırlanır.
Üstünlüklər və Gələcək Perspektivlər
Mikotektura aşağıdakı üstünlükləri ilə fərqlənir:
Avtonomluq – Yer resurslarından asılılığı minimuma endirir;
Ekologiya – Süngərlər yerli resurslarla (su və karbon) böyüyür, mürəkkəb emala ehtiyac yoxdur;
Çoxşaxəlilik – Yaşayış sahələri, istixanalar və anbarlar üçün uyğundur.
“Süngər şəhərcikləri” gələcək Mars koloniyalarının əsası ola bilər – burada binalar sözün əsl mənasında yerində “böyüyür”.
NASA bu texnologiyanı Mars şəraitini təqlid edən mühitlərdə sınaqdan keçirməyi planlaşdırır. Tədqiqatlar əsasən radiasiyadan qorunma və materialın davamlılığı üzərində fokuslanacaq. Mikotektura, həmçinin regolitdən 3D çap texnologiyası kimi digər üsulları da tamamlayaraq, kompleks tikinti sisteminin bir hissəsinə çevrilə bilər.
“Artemis” kimi missiyalar və gələcək Mars ekspedisiyaları bu ideyanı praktikada test edəcək.
NASA Marsda yaşayış sahələrinin tikintisi üçün süngər əsaslı – mikeliumdan istifadə edilən “mikotektura” texnologiyasını təklif edir. Bu yanaşma Marsda müstəqil, dayanıqlı və “canlı” evlərin qurulmasına imkan verir. Bu isə Marsda şəhərlərin qurulması yolunda mühüm bir addım hesab olunur.
