Türkmənistan ABŞ-ın sanksiyaları səbəbindən əsas qaz bazarlarına çıxışda ciddi çətinliklərlə üzləşir.
Hafta.az-ın yazdığına görə, ölkənin İraqa qaz ixracı müqaviləsi və TAPI (Türkmənistan-Əfqanıstan-Pakistan-Hindistan) boru kəməri layihəsi Vaşinqtonun sanksiyalarından birbaşa təsirlənir.
Türkmənistanla İraq arasında 9 milyard kubmetr qaz tədarükü müqaviləsi ABŞ-ın İran üzərindən mübadilə ticarəti ilə bağlı ikinci dərəcəli sanksiyaları ilə bağlı xəbərdarlıqlara görə dayandırılıb. İraq Energetika Nazirliyi rəsmiləri texniki və inzibati hazırlıqların tamamlandığını, lakin ABŞ Maliyyə Nazirliyinin İraq banklarını hədəfə alacağı təhdidinə görə maliyyə əməliyyatlarının dayandırıldığını bildirib. Qaz İran tədarükünün azalması nəticəsində yaranan 2000 MVt elektrik boşluğunu doldurmaq üçün nəzərdə tutulmuşdu.
Çoxtərəfli layihə olan TAPI boru kəmərinin tikintisi ABŞ-ın Əfqanıstandakı Taliban hökumətinə tətbiq etdiyi sanksiyalara görə əngəllənib. Türkmənistanın Qərb şirkətləri ilə əməkdaşlıq etmək istəməməsi layihənin maliyyə və texniki infrastruktur problemlərini daha da dərinləşdirdi. 2023-cü ildə ABŞ-a “Taliban” hökumətinə qarşı sanksiyaları yumşaltmaq tələbi uğursuz oldu.
2025-ci ilin aprelində Malayziyada keçirilən investisiya forumunda layihəyə dəstək istənilsə də, Kəşmirdəki terror hücumu və Hindistanla Pakistan arasında yaranan sonrakı gərginlik potensial investorlara mənfi təsir göstərdi.
Ekspertlərin fikrincə, ABŞ Türkmənistanı İran vasitəsilə barter ticarətindən imtina etməyə və bunun əvəzinə Transxəzər Təbii Qaz Boru Kəmərindən istifadə etməyə inandırmağa çalışır. Bu kontekstdə türkmən qazının Azərbaycan üzərindən Avropaya nəqlinə ABŞ-ın dəstəyi diqqət çəkir.
SOCAR (Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti) ilə Türkmənqaz arasında 2021-ci ildə imzalanmış və illik 1,5-2 milyard kubmetr qaz tədarükünü nəzərdə tutan saziş yalnız ABŞ-ın İran vasitəsilə bu xüsusi barter ticarətinə sanksiya tətbiq etməyəcəyini bəyan etdikdən sonra həyata keçirilib. SOCAR-ın prezidenti Rövşən Nəcəf qaz tədarükünün artırılması üçün avropalı alıcılardan uzunmüddətli öhdəliklər və Aİ maliyyə qurumlarından dəstək gözlədiklərini vurğulayıb. Türkmənistanın ixracın şaxələndirilməsi strategiyası qlobal sanksiyalarla ciddi şəkildə əngəllənsə də, ölkənin enerji diplomatiyasında yeni manevrlərə ehtiyacı olduğu aydın olur.
