BAKI, TurkicWorld / AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
İranın Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Əli Lariçani ölkədə dərinləşən siyasi qarşıdurmalar barədə ciddi xəbərdarlıq edib. Cümə günü humanitar elmlər üzrə mütəxəssislərlə görüşdə çıxış edən Lariçani bildirib ki, bəzi siyasi fiqurlar “hazırkı mərhələnin həssaslığını və təhlükəsini” hələ tam anlamayıb və daxili çəkişmələri “əsassız rahatlıqla” davam etdirirlər.
Lariçani vurğulayıb ki, ölkə çətin iqtisadi və siyasi vəziyyətdən keçdiyi bir dövrdə siyasi qüvvələrdən daha çox dözümlülük və milli həmrəylik tələb olunur. O, “bağışlamağın mənası yalnız haqq olduqda qalır” - deyə əlavə edib və daxili ixtilafların aradan qaldırılmasının zəruri olduğunu söyləyib.
Son aylarda İranda məhz iki əsas siyasi cərəyan - mühafizəkarlar və islahatçılar - arasında gərginlik kəskin artıb. İyunda İran və İsrail arasında baş verən 12 günlük münaqişədən sonra mübahisələr daha da qızışıb. Parlament sədri Məhəmməd Baqir Qalibaf keçmiş prezident Həsən Ruhani və sabiq XİN rəhbəri Məhəmməd Cavad Zərifi Moskva ilə əlaqələrə zərər vurmaqda ittiham edib; bunun ardınca Tehranda mühafizəkarların mitinqlərində Ruhaninin və Zərifin məhkəməyə verilməsi təklif olunub. Buna qarşılıq olaraq islahatçı düşərgədə də sərt replikalar səslənib - Mehdi Kərrubi Rusiyaya həddindən artıq bağlılığı tənqid edib, Zərif isə İranın xarici siyasətinin milli maraqlara əsaslanmalı olduğunu vurğulayıb. Keçmiş prezident Məhəmməd Xatəmi isə ölkənin son iki ona ildə qonşularla müqayisədə inkişaf göstəricilərində geri qaldığını bildirib.
Yeni qalmaqallar və ictimai reaksiyalar
Gərginliyi daha da kəskinləşdirən amillərdən biri keçmiş prezident Əli Əkbər Haşimi Rəfsəncaninin ölümünə dair yenidən ortaya çıxan iddialardır. General Rəhim Səfəvi tərəfindən irəli sürülən məqamlar Rəfsəncani ailəsinin etirazına səbəb olub və onun qızı Faizə Rəfsəncani hüquqi sorğu-sual üçün çağırılıb. Bundan əvvəl sabiq Təhlükəsizlik Şurası katibi Əli Şəmxaninin ailəvi videosunun sızması da geniş müzakirələrə yol açmışdı.
İqtisadi təzyiqlər və beynəlxalq amillər
Oktyabrın əvvəlində BMT sanksiyalarının bərpası İran üçün yeni iqtisadi təzyiqlər yaradıb. İnflyasiya və işsizlik artmaqda, iqtisadi çətinliklər sosial gərginliyi dərinləşdirir. Ekspertlər Xameneinin ictimai çıxışlarının azaldığını, dövlət mesajlarının isə müxtəlif qurum və rəhbərlər vasitəsilə verildiyini qeyd edir; bu da idarəetmədə koordinasiya zəifliyinə işarə edir.
Ekspertlər hesab edirlər ki, siyasi qarşıdurma artıq fərdi səviyyəni aşaraq hakimiyyət daxilində real nüfuz mübarizəsinə çevrilib. Bu vəziyyət sistemi və cəmiyyəti sarsıda bilər; Lariçaninin xəbərdarlığı isə hakimiyyətə və ictimaiyyətə bu prosesin potensial təhlükələrini xatırladır.
