İnsanlar daim ətraf mühitdən məlumat qəbul edirlər: vizual detallar, fon səsləri və digər siqnallar.
Zamanla beyin bu siqnalları sonra baş verənlərlə əlaqələndirməyi öyrənir. Məsələn, tanış bir işarə, səs və ya mühit beyinə siqnal verə bilər. Bu proses assosiativ öyrənmə, yəni siqnallar və nəticələr arasında təkrarlanan əlaqələr vasitəsilə öyrənmə forması adlanır. Nevrologiya Cəmiyyətinin məlumatına görə, gündəlik həyatda bu, qərarları daha sürətli və daha effektiv şəkildə verməyə kömək edir.
“Cebheinfo.az” xəbər verir ki, lakin bu sistem hər kəs üçün eyni şəkildə işləmir. Kompulsiv pozğunluqları, asılılıqları və ya narahatlıqları olan insanlarda bu cür əlaqələr həddindən artıq güclü ola bilər. Siqnallar faydalı siqnallar olmaqdan çıxır və qərar qəbuletmədə üstünlük təşkil etməyə başlayır. İnsan mənfi nəticələrə səbəb olsa belə, müəyyən növ məlumatlardan qaçmaq üçün güclü bir cazibə və ya istək hiss edə bilər.
Bunun necə baş verdiyini anlamaq üçün Bolonya Universitetindən mütəxəssis Cüzeppe di Pelleqrino insanların ətraf mühit siqnallarından necə öyrəndikləri və bu öyrənmənin necə səhv gedə biləcəyi ilə bağlı bir araşdırma aparıb. Tədqiqatçılar təkrarlanan mənfi nəticələrə baxmayaraq, zərərli və ya narahatedici seçimləri davam etdirilər.
Tədqiqatçılar insanların qərar qəbul edərkən ətraf mühit siqnallarına etibar etmə dərəcəsində çox fərqli olduqlarını aşkarlayıblar. Bəziləri vizual və eşitmə siqnallarına çox, digərləri isə daha az güvənirlər. Siqnallara çox güvənənlər müəyyən bir çətinliklə üzləşirlər. Belə ki, tanış siqnallar riskli və ya arzuolunmaz nəticələri proqnozlaşdırmağa başlayanda, onlar tez-tez cavablarını yenidən qura bilmirlər və köhnə assosiasiyaları "unudurlar". Beyin sanki heç nə dəyişməyibmiş kimi davranmağa davam edir və insan riskli və ya zərərli qərarları dəfələrlə təkrarlayır.
Tədqiqatın nəticələri göstərir ki, siqnallara qarşı artan həssaslıq onları yenidən qiymətləndirməkdə çətinliklərlə birlikdə, müəyyən davranış nümunələrini dəyişdirməyin niyə çətin olduğunu izah edə bilər. Komanda asılılıq, kompulsiv pozğunluq və narahatlıq keçirən insanlarda bu cür zərərli nümunələrin nə dərəcədə yaygın olduğunu anlamaq üçün xəstələrdə assosiativ öyrənməni planlaşdırır.
