ABŞ alimləri ilk dəfə olaraq plazma halqasındakı hissəciklərin planetləri necə əmələ gətirə biləcəyini müşahidə ediblər. Bunun üçün onlar fırlanan silindrlər və kosmosda maddənin davranışını təqlid edən maye metaldan ibarət xüsusi qurğudan istifadə ediblər...
Poliqon xəbər verir ki, məqalə Physical Review Letters (PRL) jurnalında dərc olunub.
Akkresiya diskləri ulduzları və qara dəlikləri əhatə edən nəhəng qaz və toz halqalarıdır. Tədqiqatçılar planetlərin belə disklərdən əmələ gəldiyinə inanırlar. Lakin onların formalaşma prosesi tam aydın deyildi.
Prinston Laboratoriyasının fizikləri iki fırlanan metal borudan ibarət cihazdan istifadə ediblər. Onların arasında plazmaya bənzər xüsusi bir maye var idi. Məlum oldu ki, belə bir halqada bir qədər qeyri-bərabər "yırğalanma" baş verərsə, hissəciklər sürüşməyə başlayır: bəziləri - xaricə, digərləri - içəriyə. Daxili olanlar yığılır və nəticədə planetə çevrilə bilər.
"Təcrübələrimiz göstərdi ki, bu cür salınımlar düşündüyümüzdən daha tez-tez baş verə bilər və bəlkə də planetin əmələ gəlməsi prosesini tetikleyen onlardır", işin həmmüəllifi Yin Wang izah etdi.
Xüsusilə maraqlıdır ki, bu yırğalanma hətta cazibə qüvvəsinin təsiri olmadan da baş verə bilər - maddənin hərəkət sürətində fərq kifayətdir. Bu, kosmosda, məsələn, günəş tacının kənarında və ya qara dəliklərin yaxınlığında müşahidə olunan qeyri-sabitlik növüdür.
Müəlliflər qeyd edirlər ki, onların tədqiqatları Yerdə aparılsa da, bu, onlara Kainatın quruluşunu daha yaxşı anlamağa imkan verib. Qaz buludlarından Yer kimi planetlərin əmələ gəlməsi prosesinin tədqiqi xüsusi əhəmiyyət kəsb etdi.
Poliqon.info
