Bakı. Trend:
16 iyul 1945-ci ildə ilk nüvə sınağının keçirilməsindən sonraplanetimizdə iki mindən artıq nüvə partlayışı baş verib. İlkillərdə bu sınaqların insan həyatı və ətraf mühit üçün dağıdıcınəticələri nəzərə alınmasa da, tarix göstərdi ki, nüvəpartlayışları uzunmüddətli və fəlakətli təsirlər yaradır.
Trend xəbər verir ki, BMT Baş Assambleyasının 2009-cu il 2dekabr tarixli 64/35 saylı qətnaməsi ilə 29 avqust Nüvə sınaqlarınaqarşı mübarizə günü elan edilib.
Nüvə sınaqlarına tam qadağa qoymağı hədəfləyən əsas beynəlxalqsənəd 1996-cı ildə qəbul edilmiş Nüvə sınaqlarının hərtərəfliqadağan edilməsi haqqında müqavilə olsa da, sənəd hələ qüvvəyəminməyib. 187 dövlət müqaviləni imzalayıb, 178-i isə ratifikasiyaedib.
BMT Baş katibi “Ortaq Gələcəyimizi Qorumaq” adlı gündəliyindəvurğulayıb ki, qətnamə həm nüvə silahlarının yayılmasının qarşısınıalmaq istiqamıətində mühüm alət hesab edilir və müqaviləni hələ dəratifikasiya etməyən dövlətləri tezliklə buna nail olmağaçağırıb.
Qeyd edək ki, Fransa əsarətində saxladığı müstəmləkəərazilərində həyata keçirilən sınaqlar da daxil olmaqla 1960-cıildən bəri təxminən 210 nüvə sınağı həyata keçirmişdir. Bu sınaqlarinsan və ətraf mühitə güclü zərbə dalğası, istilik şüalanması vəradioaktiv çirklənmə kimi dağıdıcı təsirlər göstərmişdir. Fransanınhəyata keçirdiyi nüvə sınaqları beynəlxalq ictimaiyyət və müxtəliftəşkilatlar tərəfindən bir neçə sənəd və platforma vasitəsiləqınanmışdır. Xüsusilə BMT və beynəlxalq nüvə nəzarət qruplarıFransanın Polineziyadakı nüvə sınaqlarını qanunsuz hesab etmiş, busınaqların mənfi təsirlərinə görə rəsmi üzrxahlıq və təzminat tələbetmişlər. Bu mövzu ilə bağlı müxtəlif beynəlxalq konfranslar vəseminarlar da təşkil olunmuş, o cümlədən COP29 kimi tədbirlərdəFransa nüvə sınaqlarının mənfi sosial və ekoloji təsirləriqınanmışdır. Müstəmləkə ərazilərində yaşayan xalqlar hələ də Fransatərəfindən mənfi təsirlərin tanınmaması və lazımi kompensasiyanınödənilməməsi məsələsində narazılıqlarını ifadə edir. Bu sənədlər vəqınamalar əsasən insan hüquqları, ekoloji mühafizə və beynəlxalqhüquq çərçivəsində aparılır
