16 iyul 1945-ci ildə ilk nüvə sınağının keçirilməsindən sonra planetimizdə iki mindən artıq nüvə partlayışı baş verib. İlk illərdə bu sınaqların insan həyatı və ətraf mühit üçün dağıdıcı nəticələri nəzərə alınmasa da, tarix göstərdi ki, nüvə partlayışları uzunmüddətli və fəlakətli təsirlər yaradır.
“Cebheinfo.az” xəbər verir ki, BMT Baş Assambleyasının 2009-cu il 2 dekabr tarixli 64/35 saylı qətnaməsi ilə 29 avqust Nüvə sınaqlarına qarşı mübarizə günü elan edilib.
Nüvə sınaqlarına tam qadağa qoymağı hədəfləyən əsas beynəlxalq sənəd 1996-cı ildə qəbul edilmiş Nüvə sınaqlarının hərtərəfli qadağan edilməsi haqqında müqavilə olsa da, sənəd hələ qüvvəyə minməyib. 187 dövlət müqaviləni imzalayıb, 178-i isə ratifikasiya edib.
BMT Baş katibi “Ortaq Gələcəyimizi Qorumaq” adlı gündəliyində vurğulayıb ki, qətnamə həm nüvə silahlarının yayılmasının qarşısını almaq istiqamətində mühüm alət hesab edilir və müqaviləni hələ də ratifikasiya etməyən dövlətləri tezliklə buna nail olmağa çağırıb.
Qeyd edək ki, Fransa əsarətində saxladığı müstəmləkə ərazilərində həyata keçirilən sınaqlar da daxil olmaqla 1960-cı ildən bəri təxminən 210 nüvə sınağı həyata keçirib. Bu sınaqlar insan və ətraf mühitə güclü zərbə dalğası, istilik şüalanması və radioaktiv çirklənmə kimi dağıdıcı təsirlər göstərib. Fransanın həyata keçirdiyi nüvə sınaqları beynəlxalq ictimaiyyət və müxtəlif təşkilatlar tərəfindən bir neçə sənəd və platforma vasitəsilə qınanıb. Xüsusilə, BMT və beynəlxalq nüvə nəzarət qrupları Fransanın Polineziyadakı nüvə sınaqlarını qanunsuz hesab edib, bu sınaqların mənfi təsirlərinə görə rəsmi üzrxahlıq və təzminat tələb edib. Bu mövzu ilə bağlı müxtəlif beynəlxalq konfranslar və seminarlar da təşkil olunub, o cümlədən COP29 kimi tədbirlərdə Fransa nüvə sınaqlarının mənfi sosial və ekoloji təsirləri qınanılıb. Müstəmləkə ərazilərində yaşayan xalqlar hələ də Fransa tərəfindən mənfi təsirlərin tanınmaması və lazımi kompensasiyanın ödənilməməsi məsələsində narazılıqlarını ifadə edir. Bu sənədlər və qınamalar əsasən insan hüquqları, ekoloji mühafizə və beynəlxalq hüquq çərçivəsində aparılır.
“Cebheinfo.az”
