Gununsesi saytından əldə olunan məlumata görə, ain.az məlumat yayır.
“Kənd məktəblərində müəllim çatışmazlığı illərlə yığılıb qalmış struktur boşluqların nəticəsi olsa da, son 5 ildə Elm və Təhsil Nazirliyinin bu istiqamətdə həyata keçirdiyi siyasət həm maddi stimullar, həm infrastruktur, həm də peşəkar inkişaf baxımından keyfiyyətcə yeni mərhələ yaradıb və vəziyyəti beynəlxalq təcrübə ilə müqayisədə daha üstün mövqeyə çıxarıb”.
Bunu Gununsesi.info-ya açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov deyib:
“Müəllimlərin kənd məktəblərinə getməmə səbəbi nazirin də qeyd etdiyi kimi “müəllimin olmaması” deyil, “dərs yükünün tam ştatı doldurmaması”dır. Azərbaycan Respublikasının Təhsil Haqqında Qanunun 18-ci maddəsi müəllimin əməyinin tam ştat üzrə təşkili, iş şəraiti və sosial təminatın dövlət öhdəliyi olduğunu təsbit etdiyi halda, əhali sayının az olduğu kəndlərdə bu maddənin real icrası uzun müddət zəif qalıb. Nazirliyin son illərdə atdığı addımlar isə məhz bu boşluğu doldurur.
Statistika vəziyyətin dinamikasını aydın şəkildə ortaya qoyur. 2019–2024-cü illərdə kənd müəllimlərinə verilən maddi stimullar 240 faiz artıb. 2019-cu ildə region müəllimlərinə verilən illik əlavə ödəniş 800 manat olduğu halda, 2024-cü ildə bu rəqəm 2000 manata çatdırılıb. Bu artım OECD ortalamasından (15–18 faiz) 10 dəfədən çox yüksəkdir. Eyni dövrdə kənd məktəblərində vakansiyaların dolma səviyyəsi 54 faizdən 71 faizə yüksəlib. İnfrastruktur sahəsində də ciddi irəliləyiş var: son 5 ildə 900-dən çox məktəb əsaslı təmir edilib, 250 kənd məktəbi yeni binaya köçürülüb, kənd məktəblərinin internetlə təminatı 28 faizdən 92 faizə qalxıb. Bu göstərici Türkiyədə 65 faiz, Gürcüstanda 47 faiz səviyyəsindədir və Azərbaycan region məktəblərinin texnoloji təminatında Cənubi Qafqazın liderinə çevrilib.
Apardığım təhlil göstərir ki, yeni iş modelinin mahiyyəti müəllimə tam iş yeri şəraiti yaratmaqla onun maddi vəziyyətini stabilləşdirməkdir”.
Kamran Əsədov qeyd edib ki, dərs saatı az olan kənd məktəblərində maaşın aşağı qalması problemi yeni mexanizmlə həll olunur:
“Müəllimin iş günü 09:00–18:00 formatına keçdikdə o, yalnız dərs saatı deyil, metodik hazırlıq, şagirdlə fərdi iş, layihə fəaliyyəti və məktəbdaxili proseslər üzrə də əmək haqqı alacaq. Bu isə dərs yükü az olan fənlər — musiqi, təsviri incəsənət, fiziki tərbiyə, informatika və s. üçün xüsusilə əhəmiyyətlidir. Artıq maaş “saatın çoxluğuna” deyil, “işin tamlığına” görə hesablanacaq. Bu model Estoniya, Sinqapur və Kanada kimi yüksək performanslı təhsil sistemlərinin tətbiq etdiyi mexanizmlərlə tam uyğun gəlir və həmin ölkələrdə müəllim nüfuzunun yüksəlməsində əsas rol oynayıb.
Nazirliyin bu prosesdə yaratdığı müsbət dəyişikliklər təkcə maddi deyil, həm də sosial xarakter daşıyır. Sertifikasiya nəticələri göstərir ki, peşəkar müəllimlərin sayı artıb: 2020-ci ildə kəndlərinin orta sertifikasiya balı 38 idisə, 2024-cü ildə bu rəqəm 54-ə yüksəlib. Bu, 42 faiz artım deməkdir və region üzrə ən yüksək dinamika Azərbaycandadır. Sertifikasiyada yüksək bal toplayan müəllimlərin maaşının 30–50 faiz artırılması onların kəndlərdə qalmasına və peşəkar inkişafına ciddi stimul yaradıb.
Dünya təcrübəsi ilə müqayisə göstərir ki, əhali sıxlığı az olan bölgələrdə dərs yükünün aşağı olmasına görə müəllim çatışmazlığı bütün ölkələrdə var. Finlandiya “çevik müəllim dövriyyəsi” modelindən istifadə edir, Estoniya regional müəllim paketləri tətbiq edir, Koreyada isə dərs yükü az olan müəllimlərə 40–70 faiz əlavə bonus verilir. Azərbaycan bu modellərdən daha çevik və daha təsirli mexanizm tətbiq edir — həm maddi əlavə, həm infrastrukturun yaxşılaşdırılması, həm də yeni iş rejimi ilə müəllimə tam ştat maaşı imkanı yaradılır. Bu isə beynəlxalq təcrübədən daha sürətli effekt verən modeldir.
Araşdırmalarım göstərir ki, bu gün kəndlərdə vəziyyət az maaş, dərs yükünün aşağı olması, yaşayış şəraitinin qeyri-sabitliyi və peşəkar mühitin məhdudluğu səbəbindən çətin görünür, lakin nazırlik bu problemləri indiyə qədər görünməmiş dərəcədə ardıcıl şəkildə həll edir. İnfrastruktur yenilənir, maaş artırılır, sosial paket genişləndirilir, peşəkar inkişaf gücləndirilir, yeni iş modeli müəllimə sabit gəlir və real iş yeri təmin edir”.
Kamran Əsədovun fikrincə, müəllimlərin kəndə getməməsinin səbəbləri realdır, amma nazirliyin apardığı işlər həmin səbəbləri ortadan qaldıran struktur islahatlara çevrilib:
“Məqsəd müəllimin nüfuzunu qaldırmaq, maddi vəziyyətini yaxşılaşdırmaq və kənd məktəblərini peşəkar iş mühitinə çevirməkdir. Son 5 ilin göstəriciləri sübut edir ki, vəzifə yalnız problemi demək deyil, onu həll etməkdir — və Elm və Təhsil Nazirliyi bunu ardıcıl şəkildə edir və beynəlxalq təcrübədən daha yaxşı nəticə əldə edir”.
Qeyd edək ki, Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev jurnalistlərə açıqlamasında bildirib ki, kənd məktəblərində müəllim çatışmazlığı müşahidə olunur.
Nazir xüsusən musiqi və təsviri incəsənət fənləri üzrə vəziyyətin daha ciddi olduğunu vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, əslində müəllimlər var, sadəcə kənd məktəblərində dərs saatlarının az olması səbəbindən orada çalışmaq müəllimlər üçün iqtisadi cəhətdən sərfəli deyil. Buna görə belə məktəblərə peşəkar müəllim göndərmək çətinləşir.
Şəbnəm Rəhimova
Gununsesi.info
Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün ain.az saytını izləyin.
