Birləşmiş Ştatlar Cənubi Qafqazda Rusiya əvəzinə yeni strateji tranzit dəhlizi qurmağa hazırlaşır...
Ermənistan və Azərbaycan liderləri Nikol Paşinyan və İlham Əliyev cümə günü Vaşinqtonda ABŞ sabiq prezidenti Donald Trampın iştirakı ilə sülhə aparan yol üzrə sənəd imzalayacaqlar.
Poliqon xəbər verir ki, Reuters Agentliyinin ABŞ paytaxtındakı mənbələrinə əsasən, bu sənədə görə, Cənubi Qafqazdan keçəcək strateji nəqliyyat dəhlizinin yaradılması üzrə ABŞ-ə eksklüziv hüquqlar veriləcək və dəhliz Trampın adını daşıyacaq.
Detallar: Sənəddə Ermənistanın ABŞ-ə “Beynəlxalq Sülh və Çiçəklənmə naminə Tramp Yolu” (Trump Route for International Peace and Prosperity, TRIPP) adlı tranzit dəhlizini yaratmaq üçün uzunmüddətli və istisna hüquqlar verəcəyi qeyd olunur. Agentliyin məlumatına görə, bu bənd tərəflər arasında əvvəlcədən dəqiqliklə razılaşdırılıb.
Dəhliz Ermənistan qanunvericiliyinə uyğun fəaliyyət göstərəcək. İnfrastrukturun yaradılması və idarə olunması ilə bağlı işlər isə xüsusi olaraq bu məqsədlə yaradılacaq konsorsium tərəfindən həyata keçiriləcək. Bu barədə ABŞ rəsmiləri məlumat veriblər.
Görüş çərçivəsində Ermənistan və Azərbaycan liderləri həmçinin ATƏT-in Minsk Qrupunun buraxılması üçün rəsmi sənəd imzalayacaqlar. Xatırladaq ki, 1992-ci ildə yaradılan Minsk Qrupu Fransa, Rusiya və ABŞ tərəfindən birgə həmsədr kimi idarə olunurdu və uzun illər Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanmasında vasitəçi qismində çıxış edirdi.
ABŞ rəsmilərinin fikrincə, Ermənistanla Azərbaycan arasında əldə ediləcək sülh razılaşması Bakının “Əbrahim Razılaşmaları”na qoşulmasına zəmin yarada bilər. Bu razılaşmalar Trampın prezidentliyi dövründə İsraillə bir neçə müsəlman ölkəsi arasında diplomatik əlaqələrin qurulmasına imkan vermişdi.
Paşinyan və Əliyevin Trampla görüşü ABŞ prezidentinin özünü beynəlxalq sülh təşəbbüslərinin lideri kimi təqdim etdiyi dövrə təsadüf edir. Reuters yazır ki, Trampın komandası onun Kamboca–Tayland, Ruanda–Konqo və Pakistan–Hindistan arasında vasitəçilik etdiyini iddia edir.
İmzalanma mərasimi Trampın Putinə qoyduğu ultimatumun son günündə keçiriləcək. Həmin ultimatumda deyilir ki, əgər Ukraynada atəşkəs əldə olunmasa, ABŞ Rusiyaya qarşı yeni sanksiyalar tətbiq edəcək.
Kontekst: Ermənistan və Azərbaycan 2024-cü ilin martında mümkün ikitərəfli sülh müqaviləsinin əsas mətnini razılaşdırmışdılar, lakin bu vaxta qədər həmin sənəd rəsmi şəkildə imzalanmayıb.
Ekspertlərə görə, Ermənistan və Azərbaycanın Rusiya vasitəçiliyi olmadan sülhə nail olması Kreml üçün ciddi geosiyasi məğlubiyyət sayılır. 2020-ci ildə imzalanan üçtərəfli bəyanata əsasən, Zəngəzur dəhlizinə nəzarət Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidmətinə (FSB) məxsus olmalı idi. Lakin yeni saziş bu maddəni istisna edir və Ermənistana Çini və Mərkəzi Asiyanı Avropa ilə birləşdirən, Rusiyadan yan keçən “Orta Dəhliz”ə daxil olmağa imkan verir.
Reuters qeyd edir ki, Rusiya bu proseslərdən narahatdır və Asiya istiqamətində, xüsusilə də İrana uzanan alternativ dəhlizlərin inşasını sürətləndirməyə çalışır. Bu dəhlizlər Qərbin sanksiyalarını aşmaq və Qərblə mümkün qarşıdurma zamanı strateji üstünlük əldə etmək üçün Moskva üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
Poliqon.info
